Ένας Έλληνας στα μοναστήρια της Ρωσίας (ΙΕ' - Λέτε να βρεθούμε με τα εσώρουχα τη στιγμή της Δευτέρας Παρουσίας;)

 

Αυτό που οι Έλληνες ονομάζουμε "εξορκισμό", οι Ρώσοι το λένε "καθαρμό". Είναι μια τελετή με την οποία απομακρύνονται οι δαίμονες που υποτίθεται πως έχουν εισχωρήσει στην ψυχή του ανθρώπου.

Έχω παρευρεθεί πολλές φορές σε τέτοιες τελετές. Ακούς απελπισμένες και απόκοσμες κραυγές. Βλέπεις ανθρώπους να κακαρίζουν, να τσιρίζουν, να βελάζουν, να μουγκρίζουν. Και να βλασφημούν σαν λιμενεργάτες.

Κατά τη γνώμη μου οι περισσότερες περιπτώσεις είναι απάτη. Συχνά αφορούν υστερικές γυναίκες ή ψυχικά ασθενείς. Αλλά όχι σπάνια κάποιοι "χαρισματικοί γέροντες" στήνουν επίτηδες ένα τέτοιο σκηνικό για να υποβάλλουν τους πιστούς και να τους πείσουν για την "πνευματικότητά τους"!

Δηλαδή παίζουν κανονικό θέατρο. Βάζουν κάποιο έμπιστο άτομο να παριστάνει το δαιμονισμένο, με όλα τα σχετικά... κραυγές, ουρλιαχτά, χτυπήματα στο έδαφος. Αλλά κατόπιν της παρέμβασης του "θεόπνευστου γέροντα" ο δαιμονισμένος γίνεται αρνάκι και κάθεται ήσυχα κάτω από το πετραχήλι του...

Γνώρισα έναν τέτοιον Ρώσο εξορκιστή. Με φιλοξένησε για ένα βράδυ στο κελί του. Μου έκανε εντύπωση πως κοιμόταν με το εξώρασο. Βρήκα το θάρρος και τον ρώτησα. Και η απάντησή του ήταν αφοπλιστική. "Μπορεί να γίνει απόψε η Δευτέρα Παρουσία του Κυρίου. Είναι πρέπον ο Κύριος να συναντήσει έναν ιερέα του με τα εσώρουχα;".

Ο συγκεκριμένος ιερέας με πληροφόρησε πως πριν τη σοβιετική εποχή όταν οι γιατροί ήθελαν να διακρίνουν αν μια ασθένεια ήταν ψυχοπάθεια ή δαιμονισμός, έδιναν στον ασθενή να πιει ένα ποτήρι με αγιασμό της εκκλησίας. Αν δεν το έπινε ήταν δαιμονισμένος!

Μου έδειξε και τα αποκόμματα κάποιων εφημερίδων της δεκαετίας του '90 που έδειχναν ένα δεκάχρονο παιδί που όπου βρισκόταν τα πάντα γύρω του έπιαναν φωτιά χωρίς φυσικό αίτιο. Ψυγεία, καρέκλες, κρεβάτια, ντουλάπες, τα πάντα! Είχαν ασχοληθεί με την περίπτωσή του ακόμα και οι κρατικές μυστικές υπηρεσίες. 

Κατά τη γνώμη του ιερέα το φαινόμενο οφειλόταν στο γεγονός πως το παιδί δεν είχε βαπτιστεί με τον τυπικά άρτιο της εκκλησίας...

Ψάχνω...

... όση αγάπη δεν έδωσα 

κι όση αγάπη δεν πήρα!

Καιρό είχα να γνωρίσω μια τόσο γοητευτική γυναίκα...

 

Την έφερε σπίτι μου μια γνωστή. Με παρακάλεσε να τη φιλοξενήσω για δύο μέρες. Ήταν αχτένιστη και τα ρούχα της έμοιαζαν σα να κοιμόταν με αυτά για έναν μήνα. Στην πραγματικότητα αυτό γινόταν. Ταξίδευε με ασταμάτητα οτοστόπ από την βόρεια Ευρώπη ως εδώ. Κι είχε στην πλάτη της έναν αρκετά μεγάλο σάκο...

Ήταν μια παράλογα όμορφη τύπισσα. Η ενέργεια που έφερε στο δωμάτιο ήταν καθηλωτική. Η ατμόσφαιρα έγινε ξαφνικά ηλεκτρισμένη, στέρεη και χειροπιαστή. Να την πιάσεις και να την κόψεις φέτες σαν ψωμί. Θα μπορούσε να ήταν αστέρας του σινεμά, παρά το μαύρο της χάλι και τα τσαλακωμένα ρούχα. Δεν είχε συνείδηση πόσο γοητευτική ήταν. Συμπεριφερόταν εντελώς απλά και ανεπιτήδευτα...

Μου είπε πως έγραφε ποιήματα. Έβγαλε απ' το σάκο ένα μπλοκάκι κι άρχισε να μου διαβάζει τις τελευταίες της δημιουργίες. Το στιλ της είχε κάτι από μπίτνικς και Κατερίνα Γώγου. Ξέρετε τώρα... "Ω φάντασμα, γύρνα πίσω", "Είδα τα καλύτερα μυαλά της γενιάς μου διαλυμένα απ' την τρέλα, υστερικά, γυμνά και πεινασμένα" κ.λπ.

Της άνοιξα κουβέντα για τον αγαπημένο μου Μπουκόφσκι. Τον έβρισκε πολύ "δήθεν" και "σεξιστή". Αρχίσαμε να διαφωνούμε. Ο καθένας υποστήριζε με σθένος τις απόψεις του χωρίς όμως να δημιουργηθεί ίχνος έχθρας ανάμεσά μας. Τα στόματά μας συνέχισαν να μιλούν, αλλά τα μυαλά και τα κορμιά μας άρχισαν να ερωτοτροπούν.

Είχε γυρίζει ήδη τον μισό κόσμο. Ξεπάγιασε στην Ανταρκτική και ζεματίστηκε στις ζούγκλες. Είχε ζήσει όλους τους καιρούς και τους έφερε μαζί της σπίτι μου. 

Με τρόπο εντελώς απροσποίητο και φυσικό έβγαλε τα ρούχα της. Ένιωσα δίπλα μου έντονη την αίσθηση της νεανικής ενέργειας. Της πρότεινα να κοιμηθεί στο κρεβάτι μου κι εγώ στον καναπέ. Δεν το δέχθηκε. Έβγαλε τον υπνόσακο και τον έστρωσε στο δωμάτιο του καθιστικού. 

Πήγα κι εγώ για ύπνο. Αποφάσισα να μην σκέφτομαι συνέχεια εκείνο το ζεστό κορμί που ήταν ξαπλωμένο στο πάτωμά μου...

Έγινα Ρίτσος! (Β')

 

Θέλω να φωνάξω, δεν αντέχω πια

κανείς δεν θέλει να μ' ακούσει.

Φοβάμαι κι ο ίδιος τη φωνή μου

την πνίγω μέσα μου...

"Αυτά τα λόγια μην τα πεις στους άλλους", μου λες,

"κρύφτα!"

Μα οι λέξεις έρχονται μονάχες τους σχεδόν

όπως τα φύλλα στο δεντρί.

Και τα σχέδια;

Σε τίποτα δεν χρειάζονται

κάθε τόσο κι ανατρέπονται...

Εδώ και μήνες νιώθω λευτερωμένος

απ' τους νεκρούς μου

κι απ' τον ίδιο μου τον εαυτό.

Πέρασε ο καιρός των ανταγωνισμών

στέρεψαν οι επιθυμίες.

Πόσες ανόητες μάχες έδωσα;

Ηρωισμούς, φιλοδοξίες, υπεροψίες...

Για πράγματα που ήταν απ' άλλους αποφασισμένα

όταν εγώ έλειπα...

Τελικά, αυτό που επιζεί του θανάτου μας

είναι αυτό που στερηθήκαμε στη ζωή μας...

 

Είμαι με την πλάτη ακουμπισμένος στον βράχο

και το στήθος ορθάνοιχτο στη θάλασσα.

Ένα πουλάκι στέκεται

και λέει κάτι διφορούμενο.

Έχω ένα μικρό καθρεφτάκι στην τσέπη μου

μια χτένα, ένα μαντήλι

κι ένα μπλοκάκι που γράφω...

τ' απομνημονεύματα ενός ήσυχου ανθρωπάκου

που δεν ήξερε τίποτα.

Κι ο Ρίτσος δεν πήγε ακόμα στη Μακρόνησο.

Κι ούτε στην Πρέβεζα ο Καρυωτάκης...

 

Κοιτάω έξω

ένα κορίτσι με ξανθά μαλλιά

βγαλμένο από φιλμ του Παζολίνι.

Κι έχω δίπλα μου έναν φίλο

που πατάει μόνο στο δεξί πόδι.

Γιατί έχει μια μικρή καρδερίνα

στην αριστερή του κάλτσα!

 

Ξενύχτηδες, δυο μεθυσμένοι

φτηνά χωνάκια παγωτό, τυχαία φιλιά.

"Δεν αντέχω" μου λες "τόση ομορφιά,

τόση αμαρτωλή αγιότητα!" 

Κι εγώ έσπαζα με τα δυο μου δάχτυλα

μέσα στην τσέπη του παντελονιού μου

ένα σωρό κλεμμένες οδοντογλυφήδες...

Με την ελπίδα μιας στιγμής

μου χρέωσαν όλο το μέλλον.

Δεν ήταν χαστούκι αυτό που δέχτηκα

χειροκρότημα ήταν.

Μου άφησε ένα σημάδι,

ακόμα ένα παράσημο

στο πρόσωπο ακόμα μια ρυτίδα.

Άνεμε που με γύμνωσες

μού 'γινες το μοναδικό μου ρούχο.

Γυμνό το σώμα μου, ανθεκτικό

τελεσίδικη απάντηση στο τίποτα.

Και τώρα, καληνύχτα σας

ή, αν το προτιμάτε όπως κι εγώ,

καλημέρα σας!

Ένας Έλληνας στα μοναστήρια της Ρωσίας (ΙΔ' - Οι καλόγριες καταδικάζονταν ως... "αλήτισσες"!)

 

Πάνω απ' την πόλη Ντιβέγεβο υψώνεται η μονή που ίδρυσε ο όσιος Σεραφείμ του Σάρωφ. Στα προεπαναστατικά χρόνια, στη μεγάλη της ακμή, η μονή έφθασε να έχει έως και χίλιες μοναχές. Ώσπου τον Οκτώβριο του 1917 όλα άρχισαν να αλλάζουν...

Στην αρχή οι μπολσεβίκοι δεν άγγιξαν το μεγάλο μοναστήρι, αλλά άρχισαν να ληστεύουν τα κτήματά του. Και σύντομα ήρθε η ώρα να λεηλατήσουν τις αποθήκες και ό,τι πολύτιμο υπήρχε. Η τραγική ειρωνεία είναι πως στη λαφυραγώγηση του μοναστηριού πρωταγωνίστησαν οι κάτοικοι των γειτονικών χωριών που είχαν πολλαπλά ευεργετηθεί απ' αυτό...

Το μοναστήρι το έκλεισαν επίσημα το 1927. Σε λίγο μετατράπηκε σε ερείπιο. Ένα αναμνηστικό της νίκης κατά της Εκκλησίας. Κοντά στην κεντρική πύλη είχε τοποθετηθεί κι ένα άγαλμα του Λένιν. 

Οι καλόγριες δεν είχαν πολλές επιλογές. Θα έπρεπε ή να παντρευτούν ή να επιστρέψουν στις οικογένειές τους. Οι υπόλοιπες προσπάθησαν να εγκατασταθούν σε πρόχειρα καταλύματα στην γύρω περιοχή ντυμένες κοσμικά και τελώντας μυστικά τη λατρεία τους. Οι περισσότερες συνελήφθησαν και καταδικάστηκαν για "αλητεία". Ακολούθησαν εξορίες, καταναγκαστικά έργα, φυλακίσεις...

Τα πράγματα χαλάρωσαν προς το καλύτερο μετά το 1945. Η βοήθεια που είχε προσφέρει η Εκκλησία στον Μεγάλο Πατριωτικό Πόλεμο λειτούργησε ως κολυμβήθρα του Σιλωάμ. Πλέον το ράσο είχε πάψει να ταυτίζεται με τον αντιδραστικό τσαρισμό...

Έγινα Ρίτσος! (Α')

 

Δεν ζητάω πολλά

μόνο λίγο ψωμί και μεγάλες λιακάδες.

Τα πάντα, και τα πιο δικά μου,

να μην γίνονται ερήμην μου.

Περιμένω νά 'ρθουνε καλύτεροι θεοί

και καλύτεροι άνθρωποι...

Μόνη σοφία του ανθρώπου η μοναξιά.

Δεν έχω πουθενά να στείλω χαιρετίσματα.

Κι απέμεινα μια προσωπίδα.

Και πίσω απ' αυτή... πρόσωπο κανένα.

Ποιος ο λόγος ν' αναζητάμε τώρα το νόημα

άσκοπων συμβολισμών;

Τό 'μαθα καλά

πως Υπερβόρειος δεν υπάρχει

ούτε Ολύμπιος ούτε κι Επουράνιος.

Πολύ προληπτικοί γίναμε απ' τις τόσες ατυχίες

μα τώρα ξεκάθαρα το βλέπω

πως η ζωή είναι μόνο ένα τραύμα στην ανυπαρξία

ένας κήπος που κανείς δεν νοιάζεται

μ' ανθίζει μόνος του...

Υπάρχουν πολλές διασταυρωμένες μοναξιές

όμως στο βάθος μόνο μία

μια κούφια πολιτεία 

μ' ένα λευκό ομιχλώδες φως.

Τόσο απλά περνάμε

τόσο απλά μιλάμε, ξεχνάμε, συνηθίζουμε

τόσο απλά μας ξεχνάνε....

Όσες φορές κι αν σε αρνήθηκαν

(ή κι αν αρνήθηκες)

ένα πουλί τις νύχτες για σένα τραγουδάει.

Σου πάει αυτό το αεράκι γύρω απ' τα χείλη σου

σου πάει αυτό το λουλούδι που κοιτάζεις...

Ένας Έλληνας στα μοναστήρια της Ρωσίας (ΙΓ' - Οι "χριστιανοί μόγληδες"!)

 

Την κομμουνιστική περίοδο η ρώσικη εκκλησία είχε τα δικά της "Άγραφα". Δηλαδή τους δικούς της τόπους όπου κατέφευγαν τα διωκόμενα μέλη της για να αποφύγουν διώξεις και λοιπές ταλαιπωρίες. Ήταν τα απόκρημνα βουνά του Καυκάσου, εκεί που οι σοβιετικές αρχές δεν μπορούσαν να φτάσουν...

Στα βουνά της Αμπχαζίας, περιφέρειας της Γεωργίας που σήμερα βρίσκεται υπό ρωσικό έλεγχο, ζούσαν μυστικά και παράνομα μοναχοί για πολλές δεκαετίες. Έφευγαν για πάντα από τον κόσμο διαμαρτυρόμενοι κατά της κρατικής αλλά και εκκλησιαστικής καταπίεσης και αδικίας. 

Κρύβονταν σε δυσπρόσιτες ορεινές περιοχές, έσκιζαν τα σοβιετικά διαβατήρια και ζούσαν με πολλές στερήσεις αλλά και με αδιάλειπτη προσευχή και περισυλλογή. Στα μέρη εκείνα συναντούσες πολλούς πραγματικούς ασκητές αλλά και κάθε είδους εγκληματίες που φορούσαν ένα ράσο και προσποιούνταν τους πιστούς εξασφαλίζοντας ένα ισχυρό δίκτυο προστασίας...

Η διαδικασία της "απόσυρσης" ήταν απλή αλλά και επικίνδυνη. Με το τρένο έφθαναν στο Σουχούμι όπου κάποιος τοπικός κληρικός φρόντιζε να τους κρύψει για λίγες μέρες. Με την πρώτη ευκαιρία, και μόλις οι καιρικές συνθήκες το επέτρεπαν, άρχιζε η πορεία προς τις κορυφογραμμές. 

Περπατούσαν μόνο τη νύχτα για να αποφύγουν ανεπιθύμητες συναντήσεις με κυνηγούς. Τη μέρα έμεναν σε μια σειρά μοναχικών κελιών που σκόπιμα είχαν χτιστεί κατά μήκος της διαδρομής. Σκαρφάλωναν σε απόκρημνα ορεινά μονοπάτια, γαντζώνονταν από πέτρες και κλαδιά ροδόδεντρων, τρέφονταν με άγριο ορεινό μέλι και παρακαλούσαν τον θεό να μην πέσουν πάνω σε αρκούδες.

Βέβαια, οι Αρχές γνώριζαν τι παίζεται. Και η αστυνομία του Σουχούμι είχε ειδική υπηρεσία για τη δίωξη και σύλληψη αυτών των μοναχών. Η κατηγορία που τους απηύθυναν ήταν "ανάληψη αντισοβιετικής δράσης διάγοντας παρασιτικό τρόπο ζωής".

Πάντως, στα μάτια των Ρώσων πιστών οι "παράνομοι" αυτοί ερημίτες θεωρούνταν "ηρωικές μορφές" και "άγιοι". Ήταν τα "κομάντα της Εκκλησίας". Ή, αλλιώς, οι "χριστιανοί μόγληδες"...

Ένας Έλληνας στα μοναστήρια της Ρωσίας (ΙΒ' - Ο "σοβιετικός ηγούμενος"!)

 

Σ' ένα απ' τα αρχαιότερα μοναστήρια της Ρωσίας γνώρισα ανθρώπους που είχαν ζήσει τη δεκαετία του πενήντα, όταν ο Νικήτα Χρουτσώφ διαδέχθηκε τον Στάλιν στην ηγεσία της ΕΣΣΔ.

Ο Χρουτσώφ ήταν κατά βάση ένα κομπλεξικό άτομο. Αισθανόταν πολύ λίγος έναντι του προκατόχου του, γι' αυτό και ανέλαβε το δύσκολο έργο της "αποσταλινοποίησης". Ήταν ο άνθρωπος που πρόσφερε στη δυτική προπαγάνδα τα ισχυρότερα αντισοβιετικά όπλα.

Ο Νικήτα, μεταξύ άλλων, δεν μπορούσε να χωνέψει τη μεγάλη δόξα του Στάλιν από τη νίκη στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Έτσι, έψαχνε κι αυτός μια "μεγάλη νίκη". Αναζητούσε εναγωνίως έναν "ισχυρό εχθρό" για να τον κατατροπώσει. Κι επειδή εκείνη την εποχή δεν βρισκόταν τέτοιΟς "εχθρός", αποφάσισε να τον δημιουργήσει ο ίδιος. Και στοχοποίησε την Εκκλησία. Φιλοδοξούσε, όπως έλεγε, να εμφανιστεί στην τηλεόραση επιδεικνύοντας τον "τελευταίο Ρώσο παπά"!

Επί των ημερών του Χρουτσώφ η χριστιανική εκκλησία γνώρισε πραγματικό διωγμό. Από το 1940 και μετά ο Στάλιν αντιμετώπιζε με σχετικό σεβασμό την Εκκλησία. Άλλωστε τον είχε βοηθήσει στον "μεγάλο πατριωτικό πόλεμο". Ο Χρουτσώφ όμως άρχισε να κλείνει χιλιάδες ναούς και μοναστήρια, να καταργεί εκκλησιαστικά εκπαιδευτικά ιδρύματα και να φυλακίζει όσους αντιδρούσαν.

Κάποια στιγμή ήρθε και η σειρά του συγκεκριμένου μοναστηριού. Τοπικοί αξιωματούχοι μπήκαν στο γραφείο του ηγουμένου, του έδειξαν τη σχετική διαταγή, υπογεγραμμένη από τον ίδιο τον Χρουτσώφ, και του ζήτησαν να ενημερώσει τους μοναχούς πως από την επόμενη ημέρα η μονή διαλύεται.

Ο ηγούμενος, που είχε πολεμήσει τέσσερα χρόνια και είχε πλάκα τα μετάλλια ανδρείας στο ράσο του, πήρε το χαρτί και χωρίς να το διαβάσει το πέταξε στο αναμμένο τζάκι. "Καλύτερα να πεθάνω παρά να κλείσω τη μονή!", τους είπε.

Οι αξιωματούχοι αποχώρησαν και έκτοτε κανείς δεν ξαναενόχλησε την αδελφότητα...