"Ημερολόγιο λιποταξίας" (26) - Στην πόλη των Δερβίσηδων.

 

Ο δρόμος απ’ την Κωνσταντινούπολη για την Προύσα περνάει απ’ την Κίο. Γκεμλέκ στα τούρκικα.

Τα κάλλη τούτης της περιοχής σαγήνευσαν τόσους και τόσους: τον αργοναύτη Πολύφημο, τον Ηρακλή, το Δαρείο, τον Κίμωνα, τους Ρωμαίους, τους Τούρκους...

Μπαίνουμε στον κάμπο της Προύσας. Αντίκρυ ο Όλυμπος με τις πανύψηλες κορφές του, πασπαλισμένες με χιονάτη στολή, κρατάει την Προύσα στην αγκαλιά του.

Ο ουρανός της πόλης λογχίζεται από ένα πλήθος μιναρέδων. Οι Τούρκοι την έκαναν πρωτεύουσά τους και πνευματικό τους κέντρο. Εδώ έχτισαν πλήθος από τεμένη, τουρμπέδες (μαυσωλεία) των σουλτάνων τους, μεντρεσέδες (θεολογικές σχολές), ιμαρέτια (φιλανθρωπικά ιδρύματα) και δημόσια λουτρά. 

Ακόμα και μετά το 1365, που μετέφεραν την πρωτεύουσά τους στην Αδριανούπολη, διατήρησαν τον τίτλο της Προύσας ως "Νταρ-ουλεμά", δηλαδή Οίκο ή Σχολή των Ουλεμάδων, κάτι σα δεύτερη Μέκκα...

Εδώ είναι ο παράδεισος όσων ασχολούνται με την ισλαμική τέχνη. 

Το "Πράσινο Τζαμί" είναι αριστούργημα αρχιτεκτονικής. Απέναντί του βλέπεις το "Πράσινο Μαυσωλείο", ένα απ’ τα θαυμαστότερα μνημεία της Τουρκίας, ο τόπος που ’ναι θαμμένος ο σουλτάνος Μεχμέτ Α’ και τα εφτά παιδιά του. Πιο πέρα το τζαμί του Βαγιαζήτ Ιλντιρίμ (=κεραυνού) και στο κέντρο της πόλης το "Ουλού τζαμί" με τους είκοσι θόλους!

Στο μουσείο της Προύσας βλέπει κανείς πολλές επιτύμβιες στήλες, ελληνιστικές, ρωμαϊκές, ισλαμικές. Σε πολλές διακρίνω χαραγμένα τα επαγγελματικά εργαλεία του πεθαμένου: δρεπάνια, τσαπιά, ψαλίδια, πρόβατα...

Πολλά αγάλματα και προτομές του Ασκληπιού με φίδια στα πόδια του, του Βάκχου, του Ηρακλή, ένα μεγάλο κεφάλι του Σωκράτη κι ένα της Αφροδίτης. 

Αρκετά εκθέματα με χριστιανικές παραστάσεις. 

Και πάμπολλα ισλαμικά, και ιδίως της αίρεσης των δερβίσηδων (ή "μεβλεβήδων"): κάτι σφαιροειδή αγκαθωτά σίδερα με τα οποία οι δερβίσηδες χτυπούσαν τα κορμιά τους για να έρθουν σε έκταση. Κάμποσα "μπινμπιρλίκια", δηλαδή κομπολόγια-κομποσχοίνια με 1001 ξύλινους κόμπους -ο καθένας τους χοντρός σαν καρύδι- που σε καθέναν τους ο δερβίσης έκανε την επίκληση "Αλλάχ"! Και παρακεί όλα τα δερβίσικα μουσικά όργανα: φλογέρες, νταούλια, τα εξαρτήματα της χασισοποτίας κλπ.

Οι δερβίσηδες έμοιαζαν πολύ σε εμφάνιση και νοοτροπία με τους χριστιανούς ασκητές. Κι αυτοί ήταν που ασκούσαν κυρίως το ιεραποστολικό έργο του Ισλάμ στις ορθόδοξες χριστιανικές περιοχές. Υπάρχουν στοιχεία πως πολλοί ορθόδοξοι ιερείς και μοναχοί πείστηκαν απ’ τους δερβίσηδες ν’ αλλαξοπιστήσουν".

Αλλά ο Κεμάλ με μια διαταγή του κατάργησε τα τάγματα των Δερβίσηδων. Οι έξαλλοι χοροί τους, η θρησκευτική έκσταση, η χρήση ναρκωτικών κι ο ανατολίτικος μυστικισμός τους δεν είχε θέση σε μια ευρωπαϊκή χώρα, όπως ονειρευόταν την Τουρκία ο Ατατούρκ.