"Ημερολόγιο λιποταξίας" (91) - Στην πόλη των χριστιανών τζιχαντιστών...

Η Τραπεζούντα είναι ο τελευταίος μεγάλος μου σταθμός στην Τουρκία. Αρχίζω ήδη να προετοιμάζομαι ψυχολογικά για το ταξίδι στην Αρμενία...

Το μεγάλο τούτο μαυροθαλασσίτικο λιμάνι είν’ από μόνο του ένα κράτος. Από πού ν’ αρχίσεις και πού να τελειώσεις.

Βάζω τις σκέψεις μου σε μια τάξη, κι αρχίζω απ’ τα θρησκευτικά.

Πριν περάσει στην οθωμανική κυριαρχία, πολιούχος της πόλης ήταν ο Άγιος Ευγένιος.

Ήταν ένα κλασικός ταλιμπάν-τζιχαντιστής χριστιανός του 3ου αιώνα.

Κανείς δεν τον πείραζε ούτε τον ενοχλούσε. Ώσπου ο μάγκας, τυφλωμένος απ’ το θρησκευτικό του φανατισμό, και γύρευε από τι άλλα κόμπλεξ, πήγε με τρεις συνεργούς του και κατέστρεψε το βωμό του Μίθρα.

Φυσικά θανατώθηκε κι η εκκλησία έσπευσε να ανακηρύξει "άγιο" αυτόν τον παρανοϊκό!

Υποτίθεται πως έκτοτε ο συγκεκριμένος άγιος προστάτεψε πολλές φορές την πόλη από ξένους επιδρομείς. Όπως προστάτευε και την Κωνσταντινούπολη η Παναγία. Τ’ αποτελέσματα της προστασίας τα βλέπετε...

Περνάω στα γρήγορα απ’ τη Μονή Βαζελώνος, αφιερωμένη στον Τίμιο Πρόδρομο. Τ’ όνομά της μου θυμίζει "βάζελο" και την αντιμετωπίζω με αρνητική προκατάληψη.

Την είχαν κάψει οι Πέρσες αλλά την επανίδρυσε ο Αρμένης στρατηγός του Ιουστινιανού, ο Βελισάριος, που μάλλον καταγόταν από τούτα τα μέρη.

Κοντά στο χωριό Κουστούλ, πάνω σ’ ένα βραχώδη λόφο που θυμίζει Μετέωρα, βρίσκεται η Μονή Αγίου Γεωργίου Περιστερεώτα. 

Γενικά, οι Τούρκοι τιμούν και ευλαβούνται πολύ τον Άγιο Γεώργιο. Τον ταυτίζουν μ’ έναν κάπως παράξενο δικό τους άγιο, τον Χιζίρ Ηλιάς, που τον θεωρούν κάτι σαν μετενσάρκωση του προφήτη Ηλία.

Η Μονή είχε καεί το 1903 αλλά τον επισκεύασε αργότερα ο σουλτάνος Αβδούλ Χαμίτ. Τι τράβηξαν οι καημένοι χριστιανοί απ’ τους Τούρκους. Με το μαχαίρι στο λαιμό ζούσαν...

Φυσικά, δεν υπήρχε περίπτωση να μην περάσω κι απ’ το όρος Μελά, 40 χλμ απ’ την Τραπεζούντα, για να δω από κοντά το φημισμένο μοναστήρι της Παναγιάς.

Ιδρύθηκε μάλλον τον 11ο αιώνα από κάτι καλογέρια απ’ την Αθήνα.

Οι Κομνηνοί με χρυσόβουλά τους παραχώρησαν τόση περιουσία και προνόμια στους φουκαράδες τους δήθεν "ασκητές", που θα τα ζήλευαν κι οι εμίρηδες...

Τα προνόμια της Μονής τα διατήρησαν και τα επαύξησαν όλοι οι Οθωμανοί σουλτάνοι, απ’ τον Σελήμ Α’ μέχρι τον Α’ Παγκ. Πόλεμο.

Το 1923 εγκαταλείφθηκε μετά τη συντριβή του αυτονομιστικού ποντιακού αντάρτικου. Το 1930 ολοκλήρωσε την καταστροφή μια μεγάλη πυρκαγιά, αλλά το συγκρότημα αναστηλώθηκε το 2001.

Επιστρέφω στην πόλη.

Κι αράζω για καφέ κάτω από κάτι θαλασσί ομπρέλες δίπλα στο τζαμί-τέμενος της Γκιουλμπαχάρ.

Αυτή η κυρά ήταν πρώην χριστιανή που την παντρεύτηκε ο σουλτάνος Βαγιαζήτ Β. Γέννησε τον επόμενο σουλτάνο, τον Σελήμ τον Σκληρό, που έχτισε προς τιμήν της το τέμενος γύρω στα 1510...