Τι πρέπει να ξέρουμε για την Κατοχή (Β’ - Ο Ισπανικός Εμφύλιος ως "σχολείο Αντίστασης"!)

7) Όπως είπαμε, οι νοτιοανατολικές χώρες βίωσαν πολύ πιο έντονα τις συνέπειες της Κατοχής απ’ ό,τι η Δύση. Στην Πολωνία, π.χ., πέθανε ένας στους πέντε κατοίκους της. Αντίστοιχα δυσανάλογες ήταν και οι απώλειες των εμπολέμων δυνάμεων. Αυτή η παράμετρος σίγουρα συνέβαλε στη γιγάντωση των αντιστασιακών κινημάτων στην Ανατολή. Στη Δύση αξιόμαχο ένοπλο σκέλος αντίστασης είχαμε μόνο στη Γαλλία και μόνο στο τελευταίο έτος της Κατοχής. Ασφαλώς σημαντικό ρόλο έπαιξε και η διαφορετική μορφολογία του εδάφους μεταξύ ορεινής Ανατολής και πεδινής Δύσης.

8) Η Αντίσταση σε όλες τις χώρες κατέφυγε στις εθνικοαπελευθερωτικές παραδόσεις. Για τους Έλληνες "ξαναζωντάνεψε τ’ αρματολίκι", οι Πολωνοί θυμήθηκαν την εξέγερσή τους τον 19ο αιώνα κατά της τσαρικής Ρωσίας, οι Τσέχοι τους αγώνες ενάντια στην Αυστροουγγαρία, οι Γάλλοι τη δική τους επανάσταση του 1789, οι Ολλανδοί την πάλη τους κατά των Ισπανών κατακτητών τον 16ο αιώνα...

9) Τα αντιστασιακά κινήματα δεν διέθεταν ούτε το έμψυχο υλικό ούτε τον κατάλληλο εξοπλισμό για να αντιπαρατεθούν μετωπικά στους κατακτητές. Κύριος στόχος τους ήταν η ανακούφιση-προστασία των ντόπιων πληθυσμών και η φθορά της γερμανικής στρατιωτικής μηχανής. Φυσικά απέβλεπαν και στη δική τους επικράτηση στις μεταπολεμικές εσωτερικές εξελίξεις.

10) Μετά τη γερμανική εισβολή στη Σοβιετική Ένωση (καλοκαίρι 1941) η παγκόσμια σύγκρουση άλλαξε χαρακτήρα. Δεν ήταν πλέον ούτε "ταξική" ούτε "ενδοαστική" ούτε μεταξύ καπιταλισμού-κομμουνισμού. Χώρες με εντελώς αντίθετα πολιτικάκοινωνικά συστήματα βρέθηκαν στο ίδιο στρατόπεδο (ΗΠΑ-Βρετανία-ΕΣΣΔ). Πλέον η σύγκρουση ήταν μεταξύ "προόδου" και "αντίδρασης", φασιστών και αντιφασιστών.

11) Ο Ισπανικός Εμφύλιος ήταν ένα "μεγάλο σχολείο" που γαλουχήθηκαν πολιτικά, ηθικά και στρατιωτικά χιλιάδες αριστεροί αγωνιστές που επάνδρωσαν την Αντίσταση σε ολόκληρη την Ευρώπη. Στη Δανία οι επικεφαλής της μεγαλύτερης ομάδας δολιοφθορέων ήταν βετεράνοι κομμουνιστές του ισπανικού εμφυλίου. Οι περισσότεροι απ’ τους Γάλλους αντιστασιακούς ήταν πρόσφυγες του ίδιου πολέμου. Βετεράνοι του ισπανικού ήταν και οι ηγέτες της αντίστασης στο Τορίνο και Μιλάνο. Ο Ισπανικός Εμφύλιος ήταν μια μικρογραφία του Μεγάλου Πολέμου που ακολούθησε σε πανευρωπαϊκό επίπεδο...