Τι πρέπει να ξέρουμε για την Κατοχή (Γ’ - Οι πρόσφυγες ραχοκοκαλιά της Αντίστασης!)

12) Η γερμανική Κατοχή λειτούργησε στις ευρωπαϊκές κοινωνίες ως επιταχυντής-πυροκροτητής όλων των προπολεμικών αντιθέσεων: κοινωνικών-πολιτικών-εθνικών. Τα Αριστερά αντιστασιακά κινήματα απέβλεπαν στην εκ βάθρων ανατροπή του προπολεμικού καθεστώτος που γέννησε το φασισμό. Ενώ οι Αστοί επιθυμούσαν μόνο "μεταρρυθμίσεις" κι όχι "ανατροπές" που μπορεί να οδηγούσαν σε "σοβιετοποίηση" ολόκληρη την Ευρώπη.

13) Απ’ το 1943 οι Ναζί προβάλλουν κυρίως τον αντικομμουνισμό τους και σχεδόν καθόλου τη δική τους εθνικο-σοσιαλιστική κοσμοθεωρία. Στις περισσότερες κατεχόμενες χώρες έριξαν "γέφυρες" σε μεγάλο μέρος της ντόπιας αστικής τάξης και διαμόρφωσαν ένα ιδιόμορφο αντι-κομμουνιστικό μέτωπο. Το γεγονός αυτό διεύρυνε περισσότερο τις εσωτερικές πολιτικές αντιθέσεις των κατεχόμενων χωρών.

14) Προς το τέλος του Πολέμου όλα έδειχναν πως το μεταπολεμικό μέλλον της Ευρώπης θα προέκυπτε απ’ τις ισορροπίες μεταξύ Συμμαχικών Δυνάμεων, Εξόριστων Κυβερνήσεων και Αντιστασιακών Οργανώσεων. Ήταν φυσικό να σπεύδουν όλοι να βρεθούν σε θέση ισχύος. Αυτό πυροδότησε εμφύλιες συγκρούσεις σε χώρες όπως Ιταλία, Ελλάδα, Γιουγκοσλαβία, Ουκρανία.

15) Η αντιστασιακή εμπειρία άλλαξε απότομα και ριζικά τις πολιτικές πεποιθήσεις μεγάλου μέρους του πληθυσμού τόσο στα αστικά κέντρα όσο και στην ύπαιθρο. Στην Αθήνα το φαινόμενο ίσως πήρε τις δραματικότερες διαστάσεις. Η παλιά σύγκρουση βενιζελικών-κωνσταντινικών ξεπερνιέται και αντικαθίσταται από δύο νέα αντίπαλα στρατόπεδα, το εαμικό και αντιεαμικό. Οι συνθήκες έκτακτης κοινωνικής κρίσης και η βίαιη ανατροπή της καθημερινότητας ριζοσπαστικοποίησε όχι μόνο τους εξαθλιωμένους πρόσφυγες αλλά και μεγάλο μέρος της μικροαστικής τάξης που συνασπίστηκαν στο ΕΑΜικό Μέτωπο.

16) Το αστικό τοπίο της Αθήνας και οι ιδιαιτερότητές του, πολύ διαφορετικές από εκείνες της υπαίθρου, καθόρισαν και τις μορφές που πήρε η αντιστασιακή πάλη. Στο κέντρο της πόλης κυριάρχησε η μέθοδος της πολιτικής διαμαρτυρίας, ενώ οι προσφυγικές συνοικίες μετατράπηκαν σε εμπόλεμες ζώνες. Έμφαση δίνεται στις κινητοποιήσεις των μαζικών χώρων: εργοστάσια, πανεπιστήμια, μεγάλες δημόσιες υπηρεσίες. Γενικά, δίνεται έμφαση στη δράση που ενοποιεί κι όχι στον ιδεολογικο-πολιτικό λόγο που ανοίγει το δρόμο των διαφωνιών και διασπάσεων...