Τι πρέπει να ξέρουμε για την Κατοχή (ΙΘ’ - Ποιος θυμάται τις "Λαϊκές Επιτροπές";)

85) Στην αμυντική θωράκιση των ΕΑΜμικών οργανώσεων, εκτός της αυστηρής τήρησης των συνωμοτικών κανόνων, συμπληρωματικά λειτούργησε και η δημιουργία ενός εκτεταμένου δικτύου πληροφοριών που έφτανε ακόμα και μέσα στα Σώματα Ασφαλείας, στα αρχηγεία των γερμανικών και ιταλικών δυνάμεων κατοχής. Ήταν οι περιβόητες "φράξιες" του ΕΑΜ, ένα ακόμη "δάνειο" απ’ την δράση του ΚΚΕ την περίοδο του μεσοπολέμου. Εκτεταμένη ήταν και η στρατολόγηση κοριτσιών που εργάζονταν ως υπηρέτριες σε βίλες, μέγαρα και πολυκατοικίες απ’ τα οποία αντλούνταν πολύτιμες πληροφορίες για όσα συζητούσαν εκεί.

86) Η συνηθέστερη διαδικασία με την οποία οι νεαροί Αθηναίοι έπαιρναν το βάπτισμα του αντιστασιακού πυρός ήταν η αναγραφή συνθημάτων στους δρόμους της πόλης κατά τις νυχτερινές ώρες. Στην αρχή ήταν όλα ανοργάνωτα κι αυτοσχεδιασμένα. Μικρές ομάδες δύο ή τριών ατόμων, χωρίς περιφρούρηση και τσιλιαδόρους, έγραφαν στους τοίχους με κιμωλίες ή κραγιόνα. Όταν όμως συγκροτήθηκαν οι αντιστασιακές οργανώσεις η διαδικασία έγινε πιο τυποποιημένη, τα συνθήματα ήταν προκαθορισμένα και τα συνεργεία συνοδεύονταν από ομάδες ένοπλης περιφρούρησης. Συχνά είχαμε και αιματηρούς ανταγωνισμούς μεταξύ των αντιστασιακών οργανώσεων. Οι ΕΠΟΝίτες έγραφαν συνθήματα με πράσινο χρώμα, το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ με κόκκινο ενώ οι αστικές και εθνικιστικές οργανώσεις με μπλε. Τα συνθήματα του ΕΑΜ είχαν έντονο κοινωνικό-πολιτικό περιεχόμενο, ενώ οι εθνικιστές προέβαλλαν εδαφικές διεκδικήσεις.

87) Το ΕΑΜ απ’ το καλοκαίρι του 1942 προσπάθησε να αντικαταστήσει τις καθεστωτικές αρχές τοπικής αυτοδιοίκησης με τη συγκρότηση δικών του "Λαϊκών Επιτροπών Σωτηρίας". Φρόντισε να τις στελεχώσει με ευυπόληπτα μέλη των τοπικών κοινωνιών (ιερείς, γιατρούς, δικηγόρους, δασκάλους, ακόμα και διοικητές τοπικών αστυνομικών τμημάτων) και τους ανέθεσε ευρύτατες αρμοδιότητες. Τα μέλη των Επιτροπών μεριμνούσαν για τα συσσίτια, τη διανομή σαπουνιών και τσιγάρων, το άδειασμα των βόθρων, την απολύμανση των δημόσιων χώρων, την πρόληψη επιδημιών κ.λπ. Με τον τρόπο αυτό το ΕΑΜ αφενός ενσωμάτωνε τους εκπροσώπους του παλαιού καθεστώτος και, αφετέρου, καθησύχαζε τους συντηρητικούς μικρονοικοκυραίους που αισθάνονταν τρόμο ακόμα και στη θέα ενός κόκκινου σφυροδρέπανου. Παράλληλα συγκροτήθηκε μια νέα κοινωνική συμμαχία που αποτέλεσε την ραχοκοκαλιά του ΕΑΜικού κινήματος. Σταδιακά η δράση των Λαϊκών Επιτροπών πολιτικοποιήθηκε και απέκτησε ιδεολογικό προσανατολισμό και η πολιτική τους δράση αποτέλεσε το πρόπλασμα της διακηρυγμένης μεταπολεμικής λαϊκής εξουσίας.