Πόσο σοφοί ήταν οι λεγόμενοι "αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι"; (E’ - Ο Πυθαγόρας)

Αν για τους προγενέστερους Ίωνες φιλοσόφους έχουμε μόνο σοβαρές ενδείξεις για τις ανατολίτικες επιρροές τους, για τον Πυθαγόρα έχουμε και αποδείξεις.

Ο Σάμιος φιλόσοφος (570-496 π.Χ.) έζησε πολλά χρόνια στην Αίγυπτο και στη συνέχεια στη Βαβυλώνα. Κατά πάσα πιθανότητα εντάχθηκε και στο φαραωνικό ιερατείο.

Ο χώρος που κυρίως έδρασε ήταν η Κάτω Ιταλία, και συγκεκριμένα ο Κρότωνας και το Μεταπόντιο.

Εκεί ίδρυσε μια μυστική θρησκευτικο-πολιτική οργάνωση (κάτι σαν τους μεταγενέστερους Μασόνους) που απέκτησε μεγάλη πολιτική δύναμη κι επιρροή.

Ως προσωπικότητα ήταν αμφιλεγόμενη. Ο Ηράκλειτος μιλούσε απαξιωτικά γι' αυτόν, αποκαλώντας τον "απατεώνων αρχηγό"!

Στη διδασκαλία του Πυθαγόρα συνυπάρχουν τα πιο ετερόκλητα στοιχεία: μαθηματικά, ορθολογισμός, θρησκευτική ενατένιση, μυστικισμός, επιστημονικότητα.

Θεωρούσε πως το Σύμπαν είναι το πρότυπο της αρμονίας, της τελειότητας και της τάξης. Βέβαια, σήμερα ξέρουμε πως η συμπαντική τάξη είναι μύθος. Και θα το διαπιστώσουμε κι εμπειρικά όταν σβήσει ο ήλιος μας ή όταν ένα άλλο ουράνιο σώμα συγκρουστεί με τη Γη...

Ο Πυθαγόρας ακολούθησε τη διδασκαλία των Ορφικών, των Ινδουιστών και των Αιγυπτίων σοφών. Δεχόταν πως η ψυχή είναι μέρος της αθάνατης θείας ουσίας. Πίστευε στη σαφή διάκριση σώματος-ψυχής και στη μετενσάρκωση ως καθαρτικής διαδικασίας της ψυχής προκειμένου να ενωθεί με το θείο, δηλαδή να ενταχθεί κι αυτή στην αρμονία του σύμπαντος.

Στα μαθηματικά έδινε μεταφυσική διάσταση. Αντιμετώπιζε όλη τη φύση ως απεικόνιση αριθμών. Οι αριθμοί αποτελούν τις απαρχές των όντων.

Δίδασκε πως το Σύμπαν δημιουργήθηκε από τη Μονάδα. Κι έκανε ορισμένες εύστοχες κοσμολογικές παρατηρήσεις, όπως ότι η γη είναι στρόγγυλη, κινείται και δεν αποτελεί το κέντρο του κόσμου.

Όμως ο δογματισμός του τον οδήγησε και σε λάθη. Στην εποχή του επικρατούσε η άποψη πως τα ουράνια σώματα ήταν εννέα. Ο Πυθαγόρας όμως υποστήριζε πως υπήρχε κι ένα δέκατο, αφανές, σώμα που το ονόμαζε "αντι-γη"! Κατέληξε στο συμπέρασμα αυτό γιατί θεωρούσε πως μόνος τέλειος αριθμός είναι το Δέκα, άρα το τέλειο Σύμπαν δεν θα μπορούσε να αποτελείται από ατελή αριθμό πλανητών...

Κατά την προσωπική μου άποψη, η πυθαγόρεια μαθηματικοποίηση των πάντων συνιστά υπερβολή και ιδεοληψία.

Ο τρόπος αυτός προσέγγισης της φυσικής πραγματικότητας εγκαταλείφθηκε σύντομα καθώς επικράτησε το αντιεπιστημονικό πνεύμα του Πλάτωνα αλλά και η αριστοτελική απόρριψη της μαθηματικές μεθόδου.

Ο μαθηματισμός θα επιστρέψει με το Διαφωτισμό, αλλά απαλλαγμένος απ' τα μεταφυσικά βαρίδια του Πυθαγόρα...