"Ημερολόγιο λιποταξίας" (82) - Τον 11ο αιώνα οι Εφέσιοι μεταφέρθηκαν στην Αθήνα;

Και ποιος δεν ξέρει το Κουσάντασι (Νέα Έφεσος); 

Ακριβώς απέναντι απ’ τη Σάμο, δημοφιλές τουριστικό θέρετρο, με έντονη νυχτερινή ζωή κι ένα λιμάνι που το καλοκαίρι είναι γεμάτο δεμένα κρουαζιερόπλοια.

"Κουσάντασι" στα τούρκικα σημαίνει "Νησί των πουλιών" αλλά δεν έχει καμία σχέση με το περίφημο "Εθνικό Πάρκο" που βρίσκεται στα περίχωρα της πόλης και φιλοξενεί πολλά άγρια ζώα. 

Μεταξύ άλλων και τα τελευταία άγρια άλογα της Τουρκίας και τα σπάνια τσιτάχ της Ανατολίας.

Αλλά εδώ δεν ήρθα για τουρισμό. Βιάζομαι να πάρω το λεωφορείο για την αρχαία Έφεσο.

Τη σπουδαία ιωνική πόλη που θεωρούνταν αποικία των Αθηναίων αλλά κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού Πολέμου δεν άντεξε τους δυσβάσταχτους φόρους, αποστάτησε, πήγε με τη μεριά των Σπαρτιατών και με το στόλο της συνέβαλε στην καθοριστική ήττα των Αθηναίων στους Αιγός Ποταμούς το 405 π.Χ.

Η Έφεσος ήταν ξακουστή για το Αρτεμίσιο, τον υπέροχο ναό της Άρτεμης, ένα απ’ τα Επτά Θαύματα του Αρχαίου Κόσμου. Σήμερα απ’ τον αρχαίο ναό δεν σώζεται παρά μόνο ένας αναστηλωμένος κίονας σ’ ένα χώρο με λιμνάζοντα νερά που δεν επιτρέπουν και πολλές περιηγήσεις...

Στο χώρο αυτό υπήρχε πριν την έλευση των Ιώνων η λατρεία μιας γυναικείας θεότητας, προστάτιδας της γονιμότητας. Οι Ίωνες τη μετονόμασαν "Άρτεμη" κι έχτισαν τον πρώτο ναό της. Ο Λυδός βασιλιάς Κροίσος τον έκανε λαμπρότερο, αλλά το 356 π.Χ κάηκε, σύμφωνα με την παράδοση την ίδια μέρα που γεννήθηκε ο Αλέξανδρος ο Μακεδών.

Ξαναχτίστηκε λαμπρότερος για να καταστραφεί το 263 μ.Χ. από ένα μεγάλο σεισμό αλλά και τις γοτθικές επιδρομές...

Δυστυχώς δεν ξαναμπόρεσε να βρει την παλιά του αίγλη. Τα οικονομικά της πόλης δεν ήταν πλέον τόσο ανθηρά, έπεσε κι η ακρίδα του Χριστιανισμού, και το αποτέλεσμα το βλέπουμε σήμερα.... μόνο ερείπια και κατάθλιψη.

Το ξόανο της θεάς ήταν πολύ παράξενο. Εντυπωσιάζουν οι αλλεπάλληλες σειρές βυζιών, που συμβολίζουν τη γονιμότητα

Επικεφαλής του ιερατείου ήταν πάντοτε κάποιος ευνούχος "βαρβαρικής" καταγωγής, που έφερε τον τίτλο "Μεγάβαζος", μια περσική λέξη που μεταφράζεται κάπως σαν τον δικό μας "Θεόδωρο". 

Ο όρος απαντάται και ως "Μεγάβυζος", κάτι που με βάζει σε υποψία πως ο Βύζας, ιδρυτής του αρχαίου Βυζαντίου, ήταν απόγονος Φοινίκων που ίδρυσαν μια απ’ τις πολλές αποικίες τους στα Μέγαρα Αττικής.

Κλείνω για σήμερα με μια ακόμα ιστορική ακροβασία: Αν μελετήσει κανείς τους σωζόμενους παλαιότερους βυζαντινούς ναούς της Αθήνας (Άγιοι Θεόδωροι, Ραγκαβάς, Άγιος Ελευθέριος, Μονές Πετράκη, Καισαριανής, Δαφνίου κ.λπ. θα διαπιστώσει πως είναι του 11ου αιώνα.

Αλήθεια, τι συνέβη ρε παιδιά στην Αθήνα τον 11ο αιώνα κι έχουμε αυτή τη μεγάλη μοναστηριομανία;

Κατά την προσωπική μου άποψη, εκείνη την εποχή η πόλη εποικίστηκε από κάποιο λαό που ήταν ιδιαιτέρως θρησκόληπτος. 

Όλως συμπτωματικώς, την ίδια εποχή η Έφεσος εγκαταλείπεται απ’ τους κατοίκους της! 

Πώς, λοιπόν, να μην μπω στον πειρασμό να υποθέσω πως οι Εφέσιοι μεταφέρθηκαν στην Αθήνα για λόγους ασφαλείας;

Ίσως αυτό να δίνει απάντηση και σ’ ένα μεγάλο ιστορικό αίνιγμα: το λόγο για τον οποίο ο αυτοκράτορας Βασίλειος ο Μακεδών (ή "Αρμένιος") επισκέφτηκε αυτοπροσώπως την πόλη γύρω στο 1015 μ.Χ.