"Ημερολόγιο λιποταξίας" (98) - Ο "Έλληνας" στ’ αρμένικα λέγεται "πούτσος"!

Ο Γκριγκόρ με ανεβάζει σ’ έναν καταπράσινο λόφο.

"Όταν ήρθε ο πατέρας μου με τους άλλους πρόσφυγες απ’ την Ελλάδα, εδώ εγκαταστάθηκαν. Τότε ήταν ένας ξερότοπος. Εκείνοι τον έσκαψαν, τον φύτεψαν και τον πότισαν".

Στο σημείο εκείνο υπάρχει σήμερα ένα λιτό Μνημείο της Γενοκτονίας. "Γκενοτσίντ" λέγεται η "γενοκτονία" στ’ Αρμένικα. Πολύ πλούσια γλώσσα η αρμένικη. Αλλά μέχρι το 1915 τέτοια λέξη δεν είχε...

Το Μνημείο αποτελείται από δώδεκα μεγάλες γρανιτένιες πλάκες. Όσα και τ’ αρμένικα βιλαέτια που ξεκληρίστηκαν αρχικά απ’ τον Αβδούλ Χαμίτ και μετά τους Νεότουρκους.

Το αρμένικο αλφάβητο έχει 36 γράμματα. Τους Έλληνες τους λένε "Ούιν". 

Σίγουρα είναι παραφθορά του "Γιουνάν". Αλλά έτσι όπως το προφέρουν οι Αρμένιοι, βάζοντας κι ένα ελαφρό "χ" μπροστά, ακούγεται σαν τη ρώσικη λέξη που σημαίνει "πούτσος"!

Όσοι Αρμένιοι έχουν γυρίσει όλο τον κόσμο, ένα δεν μπορούν να ξεχάσουν απ’ την ελληνική γλώσσα: είναι η πλουσιότερη σε βρισιές των θείων!

Δεν θα ’λεγα πως οι Αρμένιοι είναι τόσο θρησκόληπτοι όσο οι Ρώσοι. Μπορεί η Αρμενία να ήταν το πρώτο χριστιανικό κράτος της ιστορίας, αλλά ανέκαθεν οι Αρμένιοι πήγαιναν στις εκκλησίες τους κυρίως για να δηλώσουν την αρμενικότητά τους παρά τη θρησκευτικότητά τους...

Στις πλατείες του Ερεβάν μου έκαναν εντύπωση δύο κυρίως αγάλματα: Του Δαυίδ Σασουνί, που είναι ίδιος κι απαράλλαχτος με τον Διγενή Ακρίτα. Ο Διγενής φημολογείται πως είχε μάνα Ρωμαία και Σύρο πατέρα. Αλλά δεν αποκλείεται να τον διεκδικούν κι οι Αρμένηδες.

Το δεύτερο είναι του Βαρτάν Μαμικονιάν, που μοιάζει καταπληκτικά με τον αρμενικής καταγωγής αυτοκράτορα Ηράκλειο που πολέμησε με νύχια και με δόντια να προστατέψει την Αρμενία απ’ τους Πέρσες, αφήνοντας αφύλακτη κι αυτήν ακόμα τη Βασιλεύουσα...

"Χατς" στ’ αρμένικα είναι ο σταυρός και "καρ" η πέτρα. "Χατσκάρ" είναι το αιώνιο καλλιτεχνικό σύμβολο των Αρμενίων. Πρόκειται για μια μεγάλη πέτρα, σαν αυτή της φώτο, που στη μέση σκαλίζεται ο τίμιος και ζωοποιός σταυρός και γύρω-γύρω σκαλίζουν της παναγιάς τα μάτια: λουλούδια, φρούτα, ζώα, ανθρώπους, πουλάκια, γράμματα...

Η γνωριμία με την Αρμενία πρέπει να ξεκινάει με ένα χατσκάρ. Είναι το αρμένικο αραβούργημα, που θα το δεις παντού, σε σταυροδρόμια, επιτύμβιες στήλες, κήπους και πάρκα. 

Σ’ αυτή την όρθια λεπτοδουλεμένη πλάκα συμπυκνώνεται η ιδιοσυγκρασία ενός ολόκληρου λαού...