Τι πρέπει να ξέρουμε για την Κατοχή (Ζ’ - Αντί για χρήματα, θερμίδες!)

35) Δεν πρέπει να νομίζουμε πως η "μαύρη αγορά" ήταν φαινόμενο αποκλειστικά ελληνικό. Το ίδιο λίγο-πολύ συνέβη σε όλα τα μεγάλα αστικά κέντρα της κατεχόμενης Ευρώπης. Στο Παρίσι, π.χ., οι αστοί αντάλλασσαν ρούχα και άλλα βιομηχανικά προϊόντα με τρόφιμα που τους έστελναν οι αγρότες απ’ την επαρχία. Και, φυσικά, καταλαβαίνετε ποιος έβγαινε κερδισμένος απ’ αυτές τις συναλλαγές...

36) Οι Αθηναίοι την κρίσιμη εκείνη περίοδο ανέπτυξαν διάφορες στρατηγικές επιβίωσης. Εκτός απ’ τα οργανωμένα ταξίδια στην επαρχία για προμήθεια τροφίμων (που ήταν, ούτως ή άλλως, επικίνδυνα και κοστοβόρα) δημιούργησαν και πολλούς προμηθευτικούς συνεταιρισμούς με τη βοήθεια και του Κράτους. Οι επίσημα αναγνωρισμένοι Συνεταιρισμοί ξεπερνούσαν τους 400 κι ορισμένοι είχαν απίθανα ονόματα όπως ... "Πανελλήνια Συνομοσπονδία Οπλαρχηγών"!

37) Ο τρόπος που επέδρασε η επισιτιστική κρίση στις προσφυγικές συνοικίες είχε κάποιες ιδιαιτερότητες. Οι πρόσφυγες ήταν ήδη οικονομικά ευάλωτοι, δεν διέθεταν αξιόλογα περιουσιακά στοιχεία για πώληση ή ανταλλαγή ούτε είχαν συγγενείς στην ύπαιθρο όπως πολλοί αυτόχθονες. Κατόρθωσαν όμως να πετύχουν πολύ μικρότερα ποσοστά θνησιμότητας, καθώς: α) προσέφεραν μαζικά χειρωνακτικές εργασίες στα επιταγμένα απ’ τους Γερμανούς εργοστάσια, ναυπηγεία, αεροδρόμια κ.λπ, β) η προπολεμική ενασχόλησή τους με το πλανόδιο εμπόριο εξασφάλιζε επαφή με τα δίκτυα παραγωγής και εμπορίας τροφίμων, γ) διακρίνονταν από μεγάλη προσαρμοστικότητα και εργασιακή κινητικότητα, κάνοντας δουλειές που δεν ήθελαν ή δεν μπορούσαν να κάνουν οι παραδοσιακοί αστοί.

38) Ειδικά στον εργασιακό χώρο τα προπολεμικά δεδομένα ανατράπηκαν πλήρως. Περιζήτητες δεν ήταν πλέον οι καλά αμειβόμενες θέσεις των υπουργείων και των τραπεζών, καθώς το χρήμα έχανε συνεχώς την αξία του. Ένας πλανόδιος μανάβης είχε πολύ περισσότερες πιθανότητες να επιβιώσει απ’ τα μεγαλοστελέχη μιας δημόσιας υπηρεσίας. Επίσης, η αμοιβή των εργαζομένων έπαψε σταδιακά να δίνεται αποκλειστικά σε χρήμα, κι ένα μέρος της αντικαταστάθηκε με την παροχή τροφής. Ήταν η εποχή των "θερμίδων αντί χρημάτων"!