Τετάρτη 27 Απριλίου 2022

Ένας Έλληνας στα μοναστήρια της Ρωσίας (ΙΑ' - Πιο υπάκουος καίγεσαι!)

 

Σ' ένα ρούσικο μοναστήρι άκουσα μια ιστορία που συνέβη τη δεκαετία του 1980 κι αποφάσισα να σας τη διηγηθώ. Είναι νομίζω χαρακτηριστική του συχνά παράδοξου συνδυασμού χριστιανικής πίστης και ρώσικης ψυχοσύνθεσης.
Εμφανίζεται, που λέτε, στον ηγούμενο του μοναστηριού ένας σωματώδης νεαρός και του ζητάει να τον δεχθεί στη μονή ως μοναχό.
Ο ηγούμενος του αναπτύσσει εν συντομία τις απαιτήσεις του μοναχικού βίου, χωρίς να μειώσει καθόλου τον νεανικό ενθουσιασμό. Οπότε, κάνει μια τελευταία ερώτηση:
- Είσαι έτοιμος να δείξεις απόλυτη υπακοή;
- Ασφαλώς παππούλη μου...
- Θα κάνεις ό,τι σου πω;
- Μα φυσικά!
Εκείνη τη στιγμή περνούσε ένα άγιο γεροντάκι περίπου 90 ετών χωλαίνοντας.
"Ορίστε", λέει ο ηγούμενος. "Πήγαινε σ' αυτόν τον παππού και ρίξ' του μια δυνατή κλωτσιά να πεταχτεί πέρα!".
Ο νεαρός πάει τρέχοντας, δίνει μια γερή κλωτσιά στον γερο-καλόγερο και τον πετάει κάτω. Ο καημένος ο παππούλης ήταν άγια ψυχή, σκέφτηκε πως για κάποιον λόγο θύμωσε τον άγνωστο νεαρό, κι άρχισε κλαίγοντας να του λέει ... "Σχώρα με τον αμαρτωλό, τέκνο μου, σχώρα με!".
Ο νεαρός, γεμάτος ενθουσιασμό που απέδειξε την υπακοή του, επιστρέφει στον ηγούμενο και του λέει:
- Ευλόγησον γέροντα.
- Μα καλά τώρα, κλώτσησες αυτό το γεροντάκι; Πώς μπόρεσες και το έκανες;
- Μα εσείς μου το ζητήσατε γέροντα. Έκανα υπακοή!
- Ααααα, εσύ είσαι πολύ βλάκας. Πάρε αγόρι μου 25 ρούβλια για το εισιτήριο της επιστροφής και πήγαινε σπιτάκι σου!

Παρασκευή 22 Απριλίου 2022

Ένας Έλληνας στα μοναστήρια της Ρωσίας (Ι' - Το "καλό" και το "κακό")

 

Είναι γεγονός πως τις θρησκευτικές μας πεποιθήσεις τις διαμορφώνουμε στην παιδική μας ηλικία. Κυρίως υπό την επίδραση των μητέρων μας, που τις παλιότερες εποχές ήταν το πιο δεισιδαιμονικό και θρησκόληπτο κομμάτι της κοινωνίας μας. Οπότε μην απορείτε για το θέαμα και την κατάντια του θρησκευτικού και εκκλησιαστικού χώρου...
Κατά τη γνώμη μου οι άνθρωποι δεν πρέπει να βιάζονται να διαμορφώσουν θρησκευτικές πεποιθήσεις. Η κοσμοθεωρία που θα υιοθετήσουμε, αν υιοθετήσουμε, είναι έργο ζωής και δεν μπορεί να κλειδώνει απ' τα πρώτα μας χρόνια. 
Πρέπει πρώτα να διανύσουμε ένα σημαντικό κομμάτι της ζωής μας, να αποκτήσουμε αρκετές γνώσεις και εμπειρίες, να ζήσουμε καταστάσεις, προβλήματα και αδιέξοδα, και τότε έρχεται η ώρα να πάρουμε κάποιες σχετικές αποφάσεις. Που και πάλι δεν μπορεί να είναι οριστικές. Η ζωή έχει πολλές στροφές. Και οφείλουμε να είμαστε διαρκώς ανοιχτοί σε αναθεωρήσεις...
Προσωπικά, έχω πάψει πλέον να ασχολούμαι με αυτό που λέμε "Θεό". Δεν τον βρήκα πουθενά στη ζωή μου. Οι εμπειρίες μου δεν έχουν καμία σχέση με τον "θεό" όπως μου τον έμαθαν και όπως τον περιγράφει η θρησκεία και η εκκλησία της χώρας μου. Αλλά ούτε και στις άλλες θρησκείες βρήκα κάτι "αληθινό" για μένα, που να αγγίζει και να κουμπώνει στην προσωπική μου πορεία.
Αντίθετα, έρχομαι πάντα αντιμέτωπος με δυο αόριστες και απρόσωπες δυνάμεις, του "καλού" και του "κακού". Αυτές οι δυνάμεις έχουν περίπου την ίδια ισχύ, συνυπάρχουν μέσα σε όλα τα όντα και τα φαινόμενα. Αλλά και αλληλοκαλύπτονται. Κάθε καλό έχει και την κακή του πτυχή, και κάθε κακό την καλή του πλευρά. 
Οι δύο αυτές δυνάμεις βρίσκονται σε διαρκή ανταγωνισμό. Και μας δημιουργούν τα μεγαλύτερα εσωτερικά διλήμματα. Η κάθε μία παλεύει να μας κερδίσει κι εμείς βολοδέρνουμε ανάμεσά τους. Είναι αυτό που κάποιοι ονομάζουν "καλό και κακό εαυτό". Άλλοι το αποκαλούν "θεό" και "διάβολο". Υπάρχουν πολλές ονομασίες που ουσιαστικά δηλώνουν το ίδιο πράγμα.
Μετά θάνατον ζωή δεν υπάρχει. Ας μην κοροϊδεύουμε τον εαυτό μας. Δεν είμαστε αιώνιοι επειδή απλά το θέλουμε. Εδώ είναι η κόλαση και ο παράδεισος. Κι έχει να κάνει απ' τη στάση μας απέναντι σε αυτό το δίπολο: το "καλό" και το "κακό". Είμαστε ελεύθεροι να επιλέξουμε τον δρόμο μου. Κάθε επιλογή έχει και τις συνέπειές της. Θετικές και αρνητικές. Ο καθένας ας τα βάλει κάτω κι ας πορευτεί ανάλογα...

Δευτέρα 18 Απριλίου 2022

Ένας Έλληνας στα μοναστήρια της Ρωσίας (Θ' - Δεν μπορώ να συγκρατήσω τη γλώσσα μου...)

 

Περιδιαβαίνοντας σε κάποια γνωστά, αλλά κυρίως άγνωστα, ασκηταριά της ρούσικης γης διαπιστώνω πιο ξεκάθαρα τη μεγάλη διαφορά της θρησκείας και της θρησκευτικότητας. 
Οι αναχωρητές μοναχοί μάλλον απαξιώνουν τη θρησκεία και όλα της τα συστατικά: δόγματα, τελετουργίες, τυποποιημένης ηθικές συνταγές κ.λπ. 
Οι άνθρωποι αυτοί είναι μάλλον θιασώτες της θρησκευτικότητας. Στρέφονται προς τα μέσα. Φιλοσοφούν γενικά τη ζωή. Ο Θεός τους είναι πανταχού παρών. Μπορεί να πιστεύουν πως ο άνθρωπος επιζεί μετά τον σωματικό θάνατο, αλλά δεν συμβιβάζονται με την ιδέα ενός Θεού που ανταμείβει ή τιμωρεί τα δημιουργήματά του.
Κάποιος ασκητής με έξυπνα μάτια μού το διευκρινίζει: "Δεν κάνω ό,τι κάνω για να πάω στον παράδεισο ή για να αποφύγω την κόλαση. Το κάνω αποκλειστικά για να δώσω χαρά στον Ιησού, ή, έστω, για να μην το λυπήσω"!
Η θρησκευτικότητα είναι μια ιδιάζουσα ψυχολογική λειτουργία. Συγγενεύει στενά με τον μυστικισμό. Οι "μυστικοί" όλων των θρησκειών δεν ποθούν τα "αγαθά του παραδείσου". Αλλά τη μοναδική εμπειρία της ένωσής τους με τον Θεό. 
Περιφρονούν την πρακτική ευσέβεια, τα κούφια λόγια, τη βαρύγδουπη αγαπολογία, τα φιλοσοφικώς διατυπωμένα δόγματα, τον ορθολογισμό και τα λογικά επιχειρήματα.
Σε μια σπηλιά που έχει πρόχειρα διαμορφωθεί σε μικρό ασκητικό κελάκι, συναντώ έναν χαρούμενο άνθρωπο με τριμμένο ρασάκι. Κάνω σαν τους παλιούς περιφερόμενους προσκηνυτές. Ζητάω την ευχή του και μπαίνω αμέσως στο ψητό: "Πάτερ, πες μου μια κουβέντα πνευματική". 
Εκείνος με κοιτάει απ' την κορυφή ως τα νύχια. Ίσως φοβάται μην τον περιπαίζω. Διαπιστώνει την ειλικρινή μου πρόθεση και μου λέει:
"Έλεγξε τις σκέψεις σου, συγκράτησε τη γλώσσα σου, υπέταξε τα ένστικτά σου, να 'χεις έναν καλό λόγο για όλους και κάνε έργα που αντέχουν στο φως της ημέρας"...

Παρασκευή 15 Απριλίου 2022

Ένας Έλληνας στα μοναστήρια της Ρωσίας (Η' - Με τους καλόγερους δεν τα βάζεις!)

Το σοβιετικό καθεστώς δεν επέβαλε επίσημα και δυναστικά ούτε την αθεΐα ούτε την αθρησκεία. Οι θρησκείες και οι ναοί τους εξακολουθούσαν να λειτουργούν κανονικά. Αλλά υπό τον πλήρη έλεγχο της εξουσίας, χωρίς κρατικές ενισχύσεις και χορηγίες και με μια εύλογη δυσπιστία εις βάρος τους. Ας μην ξεχνάμε πως η ρώσικη χριστιανική εκκλησία ήταν ένα απ' τα ισχυρότερα δεκανίκια του τσαρισμού. 
Τα χρόνια του κομμουνισμού ήταν ασφαλώς δύσκολα και για τους πιστούς και για για τους κληρικούς και μοναχούς. Αλλά όχι και όπως μας τα παρουσίαζε η δυτική προπαγάνδα. Ναι, αρκετοί κληρικοί και φυλακίστηκαν και εξορίστηκαν. Αλλά κατόπιν δίκης και με συγκεκριμένες κατηγορίες. Συνήθως είχαν καταφερθεί εναντίον του καθεστώτος, είχαν αποτρέψει πνευματικοπαίδια τους να ενταχθούν στην Κομμουνιστική Νεολαία κ.λπ. Τότε η αντιακεθεστωτική δράση ή έκφραση ήταν ποινικό αδίκημα...
Κάποιοι υπερήλικες μοναχοί θυμούνται ακόμα τη δύσκολη δεκαετία του '60. Γνώρισα έναν μοναχό που δεν ξεχνάει τον τρόπο διεξαγωγής των εκλογών που διοργάνωνε το τότε καθεστώς. Φυσικά δεν υπήρχαν αντίπαλα ψηφοδέλτια και η συμμετοχή ήταν αυστηρά υποχρεωτική. Στο μοναστήρι έφερνε την κάλπη η Εφορευτική Επιτροπή, τα καλογέρια ψήφιζαν και η κάλπη επέστρεφε στο εκλογικό κέντρο.
Κάποια στιγμή όμως τα πράγματα άλλαξαν. Η συγκεκριμένη τακτική θεωρήθηκε ευνοϊκή και άνιση υπέρ των μοναχών, οι οποίοι υποχρεώθηκαν να προσέλθουν στο εκλογικό τμήμα της πλησιέστερης πόλης για να ψηφίσουν.
Τι λέτε πως σκαρφίστηκαν οι παμπόνηροι καλόγεροι; Την ημέρα των εκλογών φόρεσαν τα επίσημα άμφιά τους, σήκωσαν τα χριστιανικά λάβαρα και εξαπτέρυγα, πήραν τα λιβανιστήρια στα χέρια και οργάνωσαν λιτανεία μέχρι το εκλογικό τμήμα. Εκεί έμπαιναν ένας-ένας οι καλόγεροι και ψήφιζαν ψάλλοντας μεγαλοφώνως διάφορα απολυτίκια. 
Τυπικά δεν παραβίαζαν κανέναν κανόνα δικαίου. Ήταν καθόλα νόμιμοι. Αλλά η στάση τους αποτέλεσε δυνατή γροθιά στο στομάχι του καθεστώτος. Από τότε, κάθε φορά που γίνονταν εκλογές η κάλπη μεταφερόταν πάντα στην τράπεζα της μονής. Κι έτσι έζησαν αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα...

Τρίτη 12 Απριλίου 2022

Ένας Έλληνας στα μοναστήρια της Ρωσίας (Ζ' - Δεν γίνεται να επιζητάς δεσποτικούς θρόνους και να θαυμάζεις και τους σαλούς!)

 

Περιδιαβαίνοντας τα ρούσικα μοναστήρια βλέπεις συχνά κάτι παράξενους τύπους, κουρελήδες, αμίλητους, αντικοινωνικούς που εμφανίζονται και εξαφανίζονται ξαφνικά, παρακολουθούν κάποιες ακολουθίες, κοιμούνται όπου βρουν μια σπιθαμή γης και τρέφονται με ελάχιστες ποσότητες.
Αυτούς τους ανθρώπους τους ευλαβούνται πολύ οι Ρώσοι. Τους αποκαλούν "δια Χριστόν σαλούς", και τους τιμούν ως ζωντανούς αγίους. Βέβαια, κάτι ανάλογο συμβαίνει, π.χ., και με τους Ινδούς γιόγκι. Τα δοχεία είναι συγκοινωνούντα.
Η "δια Χριστόν σαλότητα" είναι μια περίεργη και πολύπλοκη διάσταση της θρησκείας. Κατά τη γνώμη μου ούτε εδώ πρωτοτύπησαν οι Χριστιανοί. Απλά μιμήθηκαν τους κυνικούς φιλοσόφους οι οποία αντέγραψαν τους Ινδούς γυμνοσοφιστές. Να τος πάλι ο ομφάλιος λώρος...
"Δια Χριστόν σαλός" θεωρείται ο ασκητής που δεν είναι τρελός αλλά παριστάνει τον τρελό προκειμένου να τελειοποιηθεί στην ταπείνωση. Ακόμα κι αν έχει κάποια χαρίσματα (προορατικό, ιαματικό, προφητικό κ.λπ.) όχι μόνο δεν τα επιδεικνύει και δεν τα διαφημίζει, αλλά προσπαθεί να τα κρύψει κι απ' τον ίδιο του τον εαυτό.
Ο πραγματικός "δια Χριστόν σαλός" δεν θέλει να τον αποκαλούν "γέροντα" αλλά "τρελό" και "βλαμμένο". Δεν θέλει να τον προσκυνούν, αλλά να του πετούν πέτρες. Δεν επιζητεί τιμές, δόξες, δώρα. Προτιμάει να του κρεμάνε κουδούνια και να τον αποστρέφονται.
Οι "δια Χριστόν σαλοί" προσπαθούν να αποδείξουν πόσο μάταια και ανούσια είναι αυτά για τα οποία εμείς οι κοσμικοί αναλώνουμε και καταστρέφουμε τις ζωές μας. Αλλά νομίζω πως το κάνουν με λάθος τρόπο. Το μήνυμα που θέλουν να περάσουν θα είχε πολύ μεγαλύτερη αξία αν η εμφάνισή τους και η όλη συμπεριφορά τους ήταν λίγο πιο μετρημένη. 
Αν εγώ έβλεπα έναν άνθρωπο να αδιαφορεί για τα εγκόσμια αλλά να παραμένει χαμογελαστός, ευτυχισμένος και σχετικά καθαρός σίγουρα θα προβληματιζόμουν περισσότερο. Αλλά όταν βλέπεις ένα αγρίμι που λόγω της βρόμας δεν μπορείς καν να τον πλησιάσεις, λογικό είναι να απορρίπτεις και το μήνυμα και τον τρόπο ζωής του.
Και μια τελευταία παρατήρηση. Διαπιστώνω πως κάποιοι μεγαλόσχημοι της Εκκλησίας μας γράφουν βιβλία αποθεωτικά για τους "δια Χριστόν σαλούς". Για σταθείτε λίγο ρε παιδιά. Αν είναι όπως τα λέτε, γιατί εσείς κάνετε τα εντελώς αντίθετα; 
Ένας μητροπολίτης έχει γράψει και σχετικό βιβλίο: "Άγιον Όρος - Το υψηλότερο σημείο της γης". Που αν το διαβάσεις σε υποβάλλει τόσο πολύ που λες... αύριο κι όλας φεύγω για μοναχός στ' Αγιονόρος. 
Αλλά αμέσως αλλάζεις γνώμη όταν έρχονται κάποιες δεύτερες σκέψεις. Αναρωτιέσαι, π.χ., γιατί αφού είναι όλα τόσο τέλεια και ιδανικά κει πάνω, ο συγγραφέας δεν έκατσε ούτε εννέα μήνες; Γιατί έσπευσε να κατέβει στην Αθήνα; Και γιατί επεδίωξε τεχνηέντως να καταλάβει και μεγάλη μητρόπολη της Αττικής; Κατά τα άλλα τα εγκώμια για τους "δια Χριστόν σαλούς" μας μάραναν.... 

Παρασκευή 8 Απριλίου 2022

Ένας Έλληνας στα μοναστήρια της Ρωσίας (ΣΤ' - Γέροντες που επικοινωνούν με τον Θεό μέσω ασυρμάτου!)

 
Πληροφορούμαι ότι στο μοσχοβίτικο μοναστήρι Ντονσκόι ζει ένας μοναχός που θεωρείται χαρισματικός. Σα να λέμε κάτι ανάλογο με τους δικούς μας γέροντες Παϊσιο και Πορφύριο.
Περιττό να σας πω ότι καθημερινά συγκεντρώνονται αναρίθμητα πλήθη για να πάρουν την ευλογία του. Είναι εντυπωσιακό πόσο κάποιοι "πνευματικοί πατέρες" καθορίζουν τις ζωές των πιστών Ρώσων ως και τις παραμικρές λεπτομέρειες. Το φαινόμενο αυτό υπάρχει και στη χώρα μας, αλλά σε πολύ περιθωριακά ακροατήρια. Στη Ρωσία το πράγμα παραγίνεται.
Οι πιστοί ζητούν ευλογία απ' τον πνευματικό τους για να παρακολουθούν συγκεκριμένα σήριαλ στην τηλεόραση, για να πάνε διακοπές, για να αγοράσουν αυτοκίνητο, να παντρευτούν, να ανοίξουν μια δουλίτσα κ.λπ. Εννοείται πως ψηφίζουν μόνο κατά την άμεση ή έμμεση υπόδειξη του γέροντά τους.
Το πρωινό που επισκέφτηκα το μοναστήρι κυριαρχούσε ένα συγκεκριμένο θέμα στα πηγαδάκια των πιστών. Κάποιος πατέρας μίλησε με τον διάσημο γέροντα, του ανέφερε ένα σοβαρό πρόβλημα υγείας που αντιμετώπιζε ο μικρός του γιος και ζήτησε ευλογία για να χειρουργηθεί, όπως του είχαν υποδείξει οι θεράποντες γιατροί. 
Ο γέροντας, γενικά, δεν είναι εχθρός της επιστήμης και της ιατρικής. Ακόμα και στο ζήτημα του εμβολιασμού πήρε φιλελεύθερη στάση. Ζήτησε από τα πνευματικοπαίδια του να πληροφορηθούν σχετικά και να αποφασίσουν μόνοι τους και ανεπηρέαστα από εξωτερικούς παράγοντες.
Όμως στη συγκεκριμένη περίπτωση ο γέροντας ήταν απόλυτος. Απαγόρευσε στον πατέρα να επιτρέψει την εγχείρηση του παιδιού του. Και του υπέδειξε να συνεχίσει τη φαρμακευτική αγωγή και σε λίγους μήνες θα γινόταν καλά.
Η συντρηπτική πλειοψηφία των πιστών αποδέχθηκε τη συμβουλή του γέροντα. Θεωρούν πως επικοινωνεί με τον Θεό, άρα έχει κάποια άνωθεν πληροφορία για το συγκεκριμένο ζήτημα.
Όμως τα πράγματα είναι πολύ σοβαρά. Αλήθεια, τι θα συμβεί αν το παιδάκι πεθάνει; Πώς μπορεί ένας άνθρωπος χωρίς ιατρικές γνώσεις να δίνει μια τόσο κρίσιμη συμβουλή; Αν το καλοσκεφτείς ανατριχιάζεις. 
Προφανώς και δεν θέλω να μάθω την εξέλιξη της υπόθεσης. Αν η εγχείρηση τελικά δεν γίνει, κανείς δεν θα μάθει αν θα είχε ή όχι επιτυχία. Αλλά αν ακολουθηθεί η οδηγία του γέροντα όλοι θα ξέρουν ποιος θα ευθύνεται αν έχουμε άσχημη εξέλιξη. Ή μήπως θα φταίει ο Θεός ή ο ασύρματος επικοινωνίας Θεού-γέροντα;

Τρίτη 5 Απριλίου 2022

Ένας Έλληνας στα μοναστήρια της Ρωσίας (Ε' - Δεν κοιτάζω πλέον κώλους. Είμαι καλά;)

 

Όταν περνάνε τα χρόνια, οι ορμόνες σταματούν να βαράνε κόκκινο κι αυτό η ορθόδοξη χριστιανική παράδοση το βάφτισε "θεία χάρις". Υποτίθεται πως ο Θεός εκτίμησε τις ως τότε φιλότιμες προσπάθειές σου να αντιμετωπίσεις τα πεπυρωμένα βέλη του πονηρού, οπότε σε ανταμείβει στα πενήντα πλας, απαλλάσσοντάς σε από τους έντονους σαρκικούς πειρασμούς.
Φυσικά δεν έπρεπε να φτάσω στη Μόσχα για να διαπιστώσω πως δεν είμαι όπως παλιά "μέσα στην κάβλα". Πάει καιρός που ήμουν σχεδόν όλη μέρα "με το κατάρτι ψηλά". Τώρα βλέπω ζευγαράκια να χαριεντίζονται και δεν γυρίζω ούτε να κοιτάξω τον κώλο της άλλης. 
Για να πιω την μπύρα μου δεν ψάχνω πολυσύχναστα μέρη για να κάνω οφθαλμόλουτρο. Βρίσκω κάτι ταπεινά κι απόμερα, ανοίγω το βιβλιαράκι με τα ποιήματα του Καβάφη και ψιλοχάνομαι.
Πολλές φορές είχα διαβάσει Καβάφη στο παρελθόν. Αλλά τώρα με αγγίζει περισσότερο. Ίσως γιατί είμαι σε φάση που το πήρα απόφαση πως δεν μου φταίει τίποτα και κανένας. Για ό,τι είμαι και δεν είμαι, μόνο εγώ έχω την ευθύνη. Κι ήρθε η εποχή να δώσω τον δικό μου εσωτερικό αγώνα για ουσιαστική αλλαγή και αυτοβελτίωση.
Κι εδώ κουμπώνει ο ποιητής...
Όπου το μάτι μου γυρίσω, όπου κι αν δω
ερείπια μαύρα της ζωής μου βλέπω...
Σ' αυτές τις σκοτεινές καμάρες που περνώ μέρες βαριές
επάνω κάτω τριγυρνώ για νά βρω τα παράθυρα.
Μα τα παράθυρα δεν βρίσκονται, ή δεν μπορώ να τά βρω.
Κι ίσως καλλίτερα να μην τα βρω,
ίσως το φως νά ναι μια νέα τυραννία.
Ποιος ξέρει τι καινούργια πράγματα θα δείξει...

Σάββατο 2 Απριλίου 2022

Ένας Έλληνας στα μοναστήρια της Ρωσίας (Δ' - Έπαθα ιδρυματισμό!)

 

Για να μην τα πολυλογώ ήταν λάθος μου που δεσμεύτηκα να παραμείνω μια βδομάδα στη Μονή των Σπηλαίων. Φανταζόμουν ένα απέραντο τεμπελχαναριό και ασύστολη αμπελοφιλοσοφία. Αλλά με βρήκαν τα τρία κακά της μοίρας μου:
Α) Υποχρεωτικό ξύπνημα πριν την ανατολή του ηλίου. Κι όταν λέμε "υποχρεωτικό" το εννοούμε. Όχι όπως στο Άγιο Όρος που σε ξυπνάνε αλλά εσύ μπορείς να κάνεις και την πάπια. Εδώ δεν σηκώνουν κάτι τέτοια. Αλήθεια, ποιον εξυπηρετούν αυτά τα αχάραγα ξυπνήματα. Τον Θεό; Μη γελάσω! Τους μοναχούς; Όχι φυσικά! Απλά μαζοχιζόμαστε...
Β) Οι επισκέπτες της Μονής συμμετέχουν στα "διακονήματα". Δηλαδή στις εργασίες της. Αυτό αν το ήξερα δεν θα περνούσα καν την πύλη εισόδου. Μιλάμε για σκληρές καταστάσεις. Καθαρισμός αποχετεύσεων, κόψιμο ξύλων, ευπρεπισμός στάβλων! Απίστευτα πράγματα...
Γ) Υποχρεωτική συμμετοχή στις Ιερές Ακολουθίες. Που σημαίνει γεμάτα τετράωρα να τρως στη μάπα ψαλμουδιές, θυμιατίσματα και λιβανίσματα. Απορώ πώς δεν έκοψα φλέβες...
Προσωπικά περίμενα να βρω ανθρώπους να κάνουμε "πνευματικές" συζητήσεις. Όπως σε όλα τα ελληνικά μοναστήρια. Αμ δε. Μούγκα στη στρούγκα οι Ρώσοι. Μου έδωσαν μόνο ένα βιβλιαράκι με ψαλμούς στα ρωσικά κι άντε να καταλάβεις τι λένε εκεί μέσα.
Ευτυχώς είχα μαζί μου ένα βιβλιαράκι με ποιήματα του Καβάφη. Και το διάβασα τουλάχιστον δέκα φορές. Μερικά ποιήματά του, που ορισμένοι θεωρούν πως εγκωμιάζουν την Εκκλησία, εγώ τα βρήκα πολύ ειρωνικά. Π.χ. διαβάζω:
Την Εκκλησία αγαπώ - τα εξαπτέρυγά της
τ' ασήμια των σκευών, τα κηροπήγιά της
Εκεί σαν μπω, μες στην εκκλησία των Γραικών
ο νους μου πιαίνει σε τιμές μεγάλες της φυλής μας
στον ένδοξό μας βυζαντινισμό.
Μα πόσο πιο λεπτή ειρωνεία να κάνει ο ποιητής; Παρουσιάζει την Εκκλησία μόνο ως έναν φανφαρόνικο θεσμό, μόνο με εξωτερικά και ιστορικά μπιχλιμπίδια, χωρίς τίποτα το εσωτερικό και πνευματικό. Ε, κάπως έτσι ένιωσα κι εγώ στη Μονή των Σπηλαίων.
Σχεδόν κάθε ώρα παρακαλούσα να διακτινιστώ ως την Αθήνα. Έστω ως τη Μόσχα. Ζούσα ένα μαρτύριο. Βέβαια, έφτασε η ευλογημένη στιγμή της αναχώρησης. Ο οικονόμος της Μονής μου έδωσε μια τσάντα με τρόφιμα και λίγα ρούβλια. Υποτίθεται ως αντάλλαγμα των υπηρεσιών που πρόσφερα.
Επιστρέφω με το τρένο στη Μόσχα. Αλλά συμβαίνει το απίστευτο: αρχίζω να νοσταλγώ τη ζωή μου στο μοναστήρι! Για φαντάσου; Έζησα εκεί μόνο μια βδομάδα κι έπαθα ένα είδος ιδρυματισμού. Αν έμενα οχτώ μήνες τι θα πάθαινα;
Στο βαγόνι μας μια νεαροπαρέα με κόβει για ξένο, μάλλον λόγω ύψους, και προσπαθεί να με υιοθετήσει. Σε τέτοιες περιπτώσεις κάποτε πέταγα τη σκούφια μου. Αλλά τώρα; Έρχονται στο μυαλό μου πάλι οι στίχοι του Καβάφη. Που αποστρέφεται την πολλή συνάφεια του κόσμου, τις σχέσεις  και την ανοησία των συναναστροφών!
Τελικά κρύβει πολλούς κινδύνους ο δρόμος για την Ιθάκη...