Κυριακή 29 Νοεμβρίου 2020

"Φιλοσοφικό ημερολόγιο κλεισούρας"! (ΙΓ’ - Χάσιμο χρόνου η θεολογία και η φιλοσοφία!)

 

Λέγαμε προχθές πως δεν ήταν και λίγοι οι φιλόσοφοι που τσιλιμπούρδιζαν. Αλλά ο κορυφαίος ίσως ήταν ο Πέτρος Αβελάρδος, που έζησε γύρω στα 1100 μ.Χ. και τον αποκαλούσαν "Σωκράτη των Γαλατών". Με μια διαφορά. Ο Σωκράτης των Ελλήνων προτιμούσε αγοράκια ενώ των Γαλατών κοριτσάκια. 
Ο Πετράν, που λέτε, σε ηλικία 35 ετών (δηλαδή γερομπαμπαλής για τα κριτήρια της εποχής) ξεμιάλισε μια 17χρονη μαθήτριά του, το μπουμπουκάκι την Ελοϊζα. 
Εννοείται πως εφάρμοσαν όλο το κάμα σούτρα. Να πως το περιγράφει ο ίδιος φιλοσοφικά: "Οι πόθοι μας δεν άφησαν αδοκίμαστο κανένα στάδιο της ερωτικής πράξης. Κι αν ο έρωτας μπορούσε να επινοήσει κάτι νέο, το δεχόμασταν μετά χαράς!"...
Όμως ο φίλος μας την πάτησε. Γκάστρωσε τη μικρή κι έγινε στόχος του τυπικά θείου αλλά στην παργματικότητα πατέρα της, που ήταν τότε εφημέριος της Παναγίας των Παρισίων. Ο παπάς ήταν τόσο κτητικός και ζηλόφθων που έβαλε ανθρώπους του και ευνούχησαν τον καημένο τον Αβελάρδο. Που τελικά πέθανε σε μοναστήρι ήσυχα, ανάμεσα στα βιβλιαράκια του...
Λέγαμε πως ο άνθρωπος επινόησε τη θεολογία και τη φιλοσοφία για να παρηγοριέται και να διαχειρίζεται το άγχος του. 
Ένας φιλόσοφος του Μεσαίωνα, ο Βοήθιος, που έζησε περίπου στα χρόνια του Ιουστινιανού, έμπλεξε σε πολτικές ραδιουργίες και τον έχωσαν στη φυλακή καταδικασμένο σε θάνατο. Ο καημενούλης, αν και τυπικά χριστιανός, δεν βρήκε καταφύγιο στη θρησκεία και τη θεολογία αλλά στη φιλοσοφία. Και πίσω από τα κάγκελα έγραψε ένα σπουδαίο έργο με τίτλο Παραμυθία (δηλαδή παρηγοριά) της Φιλοσοφίας. 
Σε αυτό περιγράφει τη φιλοσοφία ως πανύψηλη και ωραιότατη γυναίκα που τον επισκεπτόταν στο κελί του για να τον στηρίξει. Και τι του λέει για παρηγορία? Παραμύθια τούμπανα! Πως, και καλά, ο Θεός ανταμείβει τους καλούς και τιμωρεί τους αμαρτωλούς. Κι αν όχι σε τούτη τη ζωή, στην επόμενη! Ρε δεν πάτε να δείτε αν έρχομαι λέω γω...
Προσωπικά, πέρασα κι απ' τα δύο στάδια. Προσπάθησα να βρω ανακούφιση και στα δύο μεγάλα "παρηγορητικά ψεύδη", τη φιλοσοφία και τη θεολογία. Αλλά στο τέλος κατάλαβα τι μπούρδες μας αραδιάζουν και τις έβαλα οριστικά στο ράφι. Προτιμώ να ασχολούμαι με την ψυχανάλυση και την ψυχοθεραπεία. Να διαβάζω άρθρα και βιβλία αυτοβοήθειας και αυτοβελτίωσης. Με αναπαύουν περισσότερο..

Παρασκευή 27 Νοεμβρίου 2020

"Φιλοσοφικό ημερολόγιο κλεισούρας"! (ΙΒ’ - Έχω ... πριαποφοβία!)

 

Λέγαμε γι' αυτούς που διαμαρτύρονται πως τα μέτρα του λοκ-ντάουν τους στερούν την επικοινωνία και τους φιμώνουν. Ενώ αυτοί όλη τη μέρα είναι με τη μύτη χωμένη στην οθόνη του σμαρτ-φων και στ' αυτιά έχουν μονίμως ακουστικά. 
Δεν ακούν, δεν βλέπουν, δεν μιλάνε σε κανέναν. Αλλά τους κυνηγάει το κατεστημένο! Τι να πεις... Ψεκασμένοι.
Πάντως το κρίσιμο θέμα παραμένει ανοιχτό. Πώς βλέπουμε τους άλλους; Ως ενόχληση... ως εξυπηρέτηση... ως ευκαιρία επικοινωνίας? Ο καθένας ας το συζητήσει με τον εαυτό του...
Προσωπικά, εκείνο που με εντυπωσίασε απ' την πανδημία του κορωνοϊού ήταν που οι άνθρωποι σε όλο τον κόσμο δεν το έριξαν στη μεταφυσική και στις θρησκείες. Σε άλλες εποχές θα ζούσαμε κωμικοτραγικές καταστάσεις. Λιτανείες εικόνων, αγρυπνίες, νηστείες, ρασοφόρους να μιλούν για την οργή του Θεού. 
Τώρα ευτυχώς τίποτα. Αν εξαιρέσεις τους ψεκασμένους, οι υπόλοιποι κάνουν υπομονή και περιμένουν να μιλήσει η επιστήμη....
Σήμερα είχα χρόνο και επισκέφτηκα κάτι φίλους μου Άραβες. Γραμματιζούμενους δεν τους λες. Στη χώρα τους έβγαλαν μόνο το Δημοτικό. Αλλά θαυμάζουν τον Αριστοτέλη. Για όλον τον αραβικό κόσμο υπάρχει ένας φιλόσοφος: Ο Αρίστος! Και μετά το χάος. 
Ο Αριστοτέλης είναι ο Πρώτος Δάσκαλος. Και μετά έρχονται κάποιοι δικοί τους. Πλωτίνους, Επίκουρους κ.λπ. ούτε που τους ξέρουν. 
Οι φίλοι αυτοί, αν και αμόρφωτοι όπως σας είπα, όταν με βλέπουν ανοίγουν πάντοτε φιλοσοφικές συζητήσεις. Στα αραβικά η φιλοσοφία  λέγεται "φαλσάφα"! 
Σήμερα συζητήσαμε για δυο μεγάλους Άραβες φιλοσόφους. Τον Αλ Φαράμπι απ' το Τουρκεστάν, και τον Ιμπν Σίνα (εμείς τον λέμε Αβικκένα) απ' το Ουζμπεκιστάν.
Εδώ κάνω μια μικρή παρένθεση. Μικρός δυσκολευόμουν πολύ με τις ξένες γλώσσες. Γερμανικά και γαλλικά με τίποτα, ιταλικά πολύ ζόρι, ακόμα και στα αγγλικά πάτωνα. Μέχρι που αυτο-διαγνώστηκα ως δυσλεξικός. 
Έλα όμως που κάποια στιγμή διαπίστωσα πως είχα μεγάλο ταλέντο στις ξένες γλώσσες, εκτός απ' τις δυτικές. Την ανακάλυψη την έκανα στον στρατό. Υπηρέτησα στο αεροδρόμιο της Ελευσίνας και απέκτησα πολλούς φίλους Αρβανίτες απ' τον Ασπρόπυργο και τη γύρω περιοχή. Μέσα σε δυο μηνάκια μίλαγα άπταιστα τα αρβανίτικα. Το θεώρησα συμπτωματικό και το απέδωσα στο σχετικά φτωχό λεξιλόγιο της συγκεκριμένης γλώσσας. 
Αλλά το ταλέντο είχε ξυπνήσει και το άγριο άλογο χλιμίντριζε! Για καθαρά γκομενικούς λόγους έμαθα στους επόμενους 18 μήνες ρούσικα, ουκρανέζικα και γεωργιανά. Και φέτος, απ' τον περασμένο Μάρτη ως σήμερα, έμαθα κι αραβικά σε ικανοποιητικό επίπεδο. Έφτασα να διαβάσω και βιβλία του Αλ Φαράμπι απ' το πρωτότυπο. Προσωπικά δεν μου φάνηκε γνήσιος αριστοτελιστής. Είχε και πολλά νεοπλατωνικά στοιχεία.
Πάμε τώρα στον άλλον Άραβα φιλόσοφο, τον Αβικκένα. Ο συγκεκριμένος Δάσκαλος ήταν υπερδραστήριος σεξουαλικά. Μάλιστα λένε πως πέθανε από πριαπισμό. Είναι μια σχετικά σπάνια ασθένεια, που σου σηκώνεται και δεν πέφτει με τίποτα.
Και κλείνω με μια προσωπική ιστορία. Πριν δυόμισι χρόνια είχα πάθει κι εγώ πριαπισμό. Ένα συγγενικό μου πρόσωπο νοσηλευόταν στο νοσοκομείο και απ' το άγχος μου, όπως είπαν οι ειδικοί, προκλήθηκε αυτή η νευρολογική-στητική ανωμαλία. Είναι πραγματικά ανυπόφορο. Είδα κι απόειδα, έβαλα στην άκρη τις ντροπές και πήγα στο γραφείο των γιατρών να με θεραπεύουν. Ήταν αργά το απόγευμα, οι επικεφαλής γιατροί είχαν αποχωρήσει και τη θέση τους πήραν κάτι νεαρές γιατρουδίνες και εκπαιδευόμενες. 
Οι μαλακισμένες άρχισαν να χασκογελάνε και να με πειράζουν. Εγώ είχα πρόβλημα κι αυτές το είδαν παιχνίδι. Η μία μάλιστα ζήτησε την άδειά μου να μου το φωτογραφήσει για να το συμπεριλάβει στη διδακτορική της διατριβή! Έλεος! Τελικά μου έδωσαν κάτι μυοχαλαρωτικά-αγχωλυτικά και το ξεπέρασα. 
Αλλά από τότε έπαθα πριαποφοβία! Φοβάμαι πως κάθε φορά που μου σηκώνεται δεν θα ξαναπέσει και θα ξαναχρειαστεί να ξεβρακωθώ μπροστά σε γιατρίνες που χασκογελάνε!
Δεν μου έφτανε η ενεσοφοβία και η γαμοφοβία, έπαθα και πριαποφοβία!

Τετάρτη 25 Νοεμβρίου 2020

Με τον Θρύλο στην Ευρώπη (Ζ' - Ο Θρύλος είναι ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ!)

Το αποψινό ματσάκι του Θρύλου με την αγγλική ομάδα, σε συνδυασμό με τη φάση κλεισούρας που περνάμε, δίνει αφορμή για κάποιους προβληματισμούς. Γιατί πρέπει να ξέρετε πως το κανονικό και πλήρες όνομα του Θρύλου είναι "Ολυμπιακός Σύνδεσμος Φιλάθλων Πειραιώς" (ΟΣΦΠ). 
Προσέξτε τη λέξη "ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ". Όχι απλά Σωματείο, Όμιλος, Ένωση κ.λπ. Μιλάμε για Σύνδεσμο. Επ' αυτού ας φιλοσοφήσουμε λίγο...
Το ανθρώπινο είδος είναι βιολογικά προγραμματισμένο να κάνει δεσμούς. Τα αρχαία χρόνια η απομόνωση  ήταν συνώνυμη του κινδύνου. Η δε εξορία ισοδυναμούσε με θανατική καταδίκη αφού το άτομο έχανε την προστατευτική ομπρέλα της κοινότητας που ανήκε.
Το συναίσθημα του ανήκειν φέρνει χαρά. Ταυτίζεσαι με τα άτομα της ίδιας ομάδας. Κι ας σου είναι άγνωστα. Έχεις κάτι κοινό μαζί τους. Την οικογένεια, τη θρησκεία, την ιδεολογία, την ομάδα. 
Ανταλλάσσουμε σημάδια που μας ενώνουν, που μας κάνουν να αισθανόμαστε ότι υπάρχουμε για τους άλλους, ότι είμαστε αποδεκτοί απ' την ομάδα. Νιώθουμε ασφάλεια μαζί τους. Δεν χρειάζεται να βρισκόμαστε σε επαγρύπνηση...
Ο συγχρονισμός αποτελεί λειτουργία της φύσης. Είναι επιστημονικά τεκμηριωμένο πως είμαστε περισσότερο υγιείς και χαρούμενοι όταν συγχρονιζόμαστε με τους άλλους παρά όταν διαφωνούμε μαζί τους. 
Υπάρχουν πολλοί τρόποι να συντονιστείς και να συνδεθείς με τους άλλους. Το να τραγουδάς μόνος στο μπάνιο ή να χορεύεις στην κουζίνα σου είναι ωραίο. Αλλά αν αυτά τα κάνεις μαζί με χιλιάδες άλλους οπαδούς της ομάδας σου στις γεμάτες εξέδρες είναι μαγεία. 
Ποιος μπορεί να γιορτάσει μόνος του? Υποθέτω κανείς. Γι' αυτό και οι πανηγυρισμοί στα γήπεδα συνιστούν μυστικιστική εμπειρία. Σχεδόν απογειώνεσαι...

Δευτέρα 23 Νοεμβρίου 2020

"Φιλοσοφικό ημερολόγιο κλεισούρας"! (ΙΑ’ - Σήμερα είμαι γκρινιαρόγατος!)

 

Σήμερα είπα να ξεκινήσω το διάβασμα ενός καινούργιου βιβλίου. Μιας γνωστής ψυχοθεραπεύτριας, διάσημης συγγραφέα, και ειδικευμένη στη σχεσιακή και συναισθηματική ευφυία.
Αρχίζω όπως πάντα από την αφιέρωση. Και ένα ψιλοσόκ το παθαίνω. Η συγγραφέας αφιερώνει το βιβλίο της στον σύζυγό της επειδή της χάρισε τις δυο μεγαλύτερες χαρές της ζωής της, δηλαδή τα δυο παιδιά της!
Δεν σας κρύβω πως αυτό με χάλασε κάπως. Δηλαδή η γνωριμία, ο γάμος και η κοινή ζωή της με τον άντρα της δεν ήταν μια απ' τις μεγαλύτερες χαρές της ζωής της? Άσχετα απ' την απόκτηση ή όχι παιδιών. 
Δηλαδή ο άντρας της ήταν απλά ένας δωρητής σπέρματος για να γεννήσει η κυρία και να θεωρηθεί ευτυχισμένη και ολοκληρωμένη?
Έβαλα πάλι το βιβλίο στο ράφι για να το διαβάσω μια άλλη φορά, ίσως και ποτέ...
Τις μέρες του λοκ-ντάουν, και τώρα και την άνοιξη, συνειδητοποίησα αυτό που έλεγε ο Σενέκας. Ότι το πρόβλημα δεν είναι πως η ζωή μας είναι μικρή, αλλά ότι σπαταλάμε τον χρόνο μας σε ένα σωρό μαλακίες. 
Για να δούμε σαβούρες στην τηλεόραση, να μπούμε στα προφίλ του φέις για κουτσομπολιό, να ψάχνουμε τις ξεβράκωτες στο ίνστα κ.λπ. χρόνο έχουμε και μάλιστα ατέλειωτο. Να φροντίσουμε λίγο να βελτιωθούμε, ή έστω να ψυχαγωγηθούμε στοιχειωδώς ποιοτικά δεν προκάνουμε! 
Μας φταίνε οι απαγορεύσεις της κυκλοφορίας. Κι όταν βγαίναμε πάλι κολλημένοι σε μια φωτεινή οθόνη δεν ήμασταν? Γίναμε εντελώς ακοινώνητοι, χάσαμε κάθε ικανότητα ισορροπημένης επικοινωνίας, οι σχέσεις μας είναι απελπιστικά επιφανειακές και μας φταίνε οι μάσκες και τα εσ-εμ-εσ... 
Όλοι γύρω μου παραπονούνται πως δεν έχουν ερωτικό σύντροφο ή παρέες κ.λπ. Αλλά τι είναι διατεθημένοι να κάνουν για να τα αποκτήσουν? 
Με μερικά λάικ νομίζεις πως καλλιεργείς μια φιλία? Εδώ ο άλλος γιορτάζει κι εσύ βαριέσαι να τον πάρεις τηλέφωνο και του στέλνεις ευχές διαδικτυακά...

Σάββατο 21 Νοεμβρίου 2020

"Φιλοσοφικό ημερολόγιο κλεισούρας"! (Ι’ - Ούτε τρελός ούτε βολεμένος!)

Δε λέω πως περνάμε και τέλεια. Αλλά, όπως έλεγε κι ο Έριχ Φρομ, το θέμα δεν είναι να αποκτήσουμε την απόλυτη ασφάλεια, αλλά να μάθουμε να συνυπάρχουμε με την ανασφάλεια.
Κακά τα ψέματα. Ούτε μια μέρα της ζωής μας δεν υπάρχει χωρίς προβλήματα, μπελάδες, άγχη, στενοχώριες, ζόρια και συγκρούσεις. Αυτό δε σημαίνει πως η ζωούλα μας είναι απαίσια και σκατά. Από μας εξαρτάται αν θα νιώσουμε δυστυχείς, θα πέσουμε σε κατάθλιψη ή θα το "πάρουμε αλλιώς" και θα τη δούμε σαν τον Ζορμπά του Καζαντάκη. 
Γιατί πρέπει να ξέρετε πως ο Καζαντζάκης ήταν μεν πολύ ταλαντούχος λογοτέχνης και δυνατό μυαλό, αλλά είχε μπλοκαριστεί απ' τις θρησκείες και φιλοσοφίες που μελετούσε και είχε ξεχάσει να ζει. Και προσπάθησε να ζήσει μέσα απ' τον ήρωά του, τον Ζορμπά. Ο Ζορμπάς ζούσε όπως θα ήθελε να ζει ο ίδιος ο Καζαντζάκης, αλλά δεν τον άφηνε η κοπριά που είχε γεμίσει το μυαλό του. Οι ιδεαλισμοί και οι ανόητες "πνευματικότητες"...
Αλλά ας επιστρέψουμε στο "μυστικό της ευτυχίας". Οι περισσότεροι σχεδόν ταυτίζουμε την ευτυχία με την οικονομική άνεση. Άρα θα έπρεπε οι πλούσιοι να είναι οι ευτυχέστεροι των ανθρώπων. Αλλά αυτό δεν συμβαίνει. Καρατσεκαρισμένο. 
Γιατί η χαρά είναι καθαρά εσωτερική κατάσταση. Δεν έχει να κάνει με εξωτερικούς παράγοντες και επιδράσεις. Αλλά με το πώς εμείς επεξεργαζόμαστε και προσεγγίζουμε αυτές τις καταστάσεις.
Αυτή την περίοδο όλα γύρω μας είναι στριμωγμένα, αγχωμένα και κατάμαυρα. Αν εμείς μπούμε στο τρυπάκι και αρχίσουμε να πλειοδοτούμε σε οργή, μιζέρια και αρνητικότητα... τη χάσαμε τη μπαλίτσα. 
Το να ακούμε τους φόβους μας δεν σημαίνει πως πρέπει και να τους παραδοθούμε. Ο γενικότερος τρόπος ζωής είναι αναστατωμένος. Γιατί πρέπει να αναστατωθούμε κι εμείς? Γιατί να παρασυρόμαστε απ' το γενικότερο αρνητικό κλίμα? Πού θα μας ωφελήσει αυτό? Πουθενά. Ούτε καν ως εκτόνωση...
Η λύση είναι να αποδεχόμαστε το παρόν, όποιο κι αν είναι. Π.χ. η διασπορά του κορωνοϊού είναι πλέον παγκόσμια και ραγδαία. Οι επιστήμονες ψάχνουν εντατικά το εμβόλιο. Γιατροί και νοσηλευτές δίνουν τη δική τους μάχη. Οι κυβερνήσεις προσπαθούν να συμβιβάσουν ένα σωρό αντίθετα συμφέροντα. Όντως δύσκολοι καιροί. Εμείς γιατί πρέπει να τα κάνουμε χειρότερα? Αν βγούμε στα κεραμίδια, ουρλιάζουμε σαν υστερικοί αριστερά και δεξιά, κάνουμε ανυπακουή κ.λπ. θα λύσουμε κανένα πρόβλημα?
Προσωπικά δίνω μάχη να παραμείνω ψύχραιμος και νυφάλιος, το κατά δύναμιν. Δεν μιλάω ούτε διαβάζω ψεκασμένους και νεο-αγανακτισμένους. Προσπαθώ να είμαι ανοιχτός σε όσα συμβαίνουν. Να βρω και τη θετική τους διάσταση. Να μην παγιδευτώ στην απογοήτευση και στην οργή. 
Καθημερινά δίνω μάχη να μην χάσω τη χαρά μου. Κι ας θεωρείται σήμερα από πολλούς η χαρά "αμάρτημα". Με βλέπουν οι άλλοι χαλαρό και χαμογελαστό και λένε πως είμαι είτε τρελός είτε βολεμένος...

Πέμπτη 19 Νοεμβρίου 2020

"Φιλοσοφικό ημερολόγιο κλεισούρας"! (Θ’ - Μη σπρώχνεις το ποτάμι!)

  

Αυτές τις μέρες όλοι υπολειτουργούμε επαγγελματικά. Λογικό είναι. Οπότε σωρεύουμε ενέργεια και δεν έχουμε πού να την εκτονώσουμε. 
Παρατηρώ τον εαυτό μου. Ποτέ δεν κάθομαι στην ίδια θέση τόσο ώστε να προλάβω να τη ζεστάνω. Έχω τον απαλούκωτο...
Πρωί-πρωί πήγα βολτούλα στο άλσος Ιλισίων. Κι εκεί έπεσε το πρώτο καμάκι του λοκ-ντάουν. Εγώ με ένα καφεδάκι κι ένα βιβλίο στο χέρι. Εκείνη με το σκυλάκι της. 
Και οι δυο με τον κωδικό 6...
Ωραίο άντρα δε με λες. Αλλά είμαι μέγας κάμακας. Πολλές φορές γινόμουν υπερβολικά επίμονος. Έως και ενοχλητικός. Αλλά τώρα έχω αλλάξει στάση ζωής. 
Ναι μεν κάνω πάντα το πρώτο βήμα, αλλά μέχρι εκεί. Ανάβω το πράσινο φως, δείχνω στην άλλη πως τη γουστάρω και με ενδιαφέρει, αλλά μετά αυτή πρέπει να κάνει το επόμενο βήμα. Να δείξει πως ανταποκρίνεται. Πετάω το μπαλάκι στο γήπεδο της άλλης και περιμένω...
Νομίζω πως αυτή η τακτική ταιριάζει στο φιλοσοφικό σύστημα ενός Κινέζου σοφού, του Ζουάγνκ Ζι που έζησε γύρω στο 300 π.Χ. Αυτός δίδασκε ν' αφήνουμε τα πάντα στην ησυχία τους. Να λειτουργήσουν με τρόπο φυσικό. 
Να μην πιέζουμε καταστάσεις. Να μην προσπαθούμε με το ζόρι να γίνει το δικό μας. Να μην σπρώχνουμε το ποτάμι, όπως έλεγε. Αυτό είναι το φιλοσοφικό σύστημα που οι δυτικοί το ερμήνευσαν ως "μη δράση". Γι' αυτό και το παρερμήνευσαν. Γιατί ο Δάσκαλος δεν πρότεινε την αδράνεια και την απραξία. Απλά μας υποδείκνυε να σεβαστούμε τη φυσική ροή των πραγμάτων. 
Και στα γκομενικά αυτό σημαίνει πως δεν πρέπει να γίνεσαι κολιτσίδα. Πες της δύο ωραία λόγια, κάν' της ένα κοπλιμέντο, δωσ' της το τηλέφωνό σου και φτάνει. Άσε τη συνέχεια να κινηθεί με τον ρυθμό της φύσης...
Η χαρά γεννιέται περισσότερο από την προσπάθεια παρά από την επιτυχία. Χωρίς να ξεπεράσουμε τα όρια της αξιοπρέπειας, πρέπει να μη διστάζουμε να εξερευνούμε, να εκφραζόμαστε, να εκθέτουμε τον εαυτό μας. 
Όσο κι αν οι συνθήκες δεν το ευνοούν, να προσπαθούμε να είμαστε εξωστρεφείς. Γιατί η κίνηση προς τα έξω είναι ο δρόμος μας...

Τρίτη 17 Νοεμβρίου 2020

Το ΚΚΕ ήταν αντίθετο στην "εξέγερση του Πολυτεχνείου"!

 

Όλοι ξέρουμε πως το ΚΚΕ απ' το 1974 και μετά ήταν η "ιερή αγελάδα" της πολιτικής. Κάτι σαν ταμπού. Κανείς δεν το πολεμούσε, κανείς δεν τολμούσε να του "βάλει χέρι". 
Σίγουρα ο αντικομουνισμός της χούντας είχε κουράσει την κοινή γνώμη. Αλλά και το ΚΚΕ είχε μετατραπεί σε κόμμα "συστημικό". Όχι μόνο δεν αποτελούσε κίνδυνο για το κατεστημένο, αλλά με τη συντηρητικότητά του ήταν ένας αποτελεσματικός  μηχανισμός απορρόφησης των κραδασμών και της λαϊκής αγανάκτησης. Αν σε αυτά προσθέσουμε και τον δεύτερο γύρο των δημοτικών εκλογών που τα κόμματα εξουσίας είχαν ανάγκη την κομμουνιστική ψήφο, καταλαβαίνουμε γιατί το ΚΚΕ έχαιρε μιας πρωτοφανούς πολιτικής ασυλίας. 
Αυτή η ασυλία όμως το μετέτρεψε σε "κακομαθημένο παιδί". Για να φτάσουμε σήμερα, που όλη η ανθρωπότητα δίνει μια μεγάλη υγειονομική μάχη ζωής και θανάτου, το ΚΚΕ να επιμένει να παραβιάζει κάθε απαγόρευση, κάθε λογική, κάθε υπόδειξη της επιστημονικής κοινότητας για την προάσπιση της υγείας μας. Εδώ οι θρησκομανείς συμβιβάστηκαν με το κλείσιμο των εκκλησιών. Και οι στρατόκαβλοι με τη ματαίωση των παρελάσεων. Και οι οπαδοί δεν πατάμε στα γήπεδα...
Μόνο οι "ψεκασμένοι" του ΚΚΕ την έχουν δει "ασυμβίβαστοι". Και δεν πα να πεθάνουν και καμιά διακοσαριά? Θύματα κι αυτά του "αγώνα"...
Αλλά η πλάκα είναι πως το ΚΚΕ θέλει να γιορτάσει την εξέγερση του Πολυτεχνείου που όταν αυτή εξελισσόταν σε πραγματικό χρόνο την αποδοκίμαζε και τη θεωρούσε "χαφιέδικη". Όσο κι αν θέλουν να το κρύψουν τα κουκουέδια, τα ντοκουμέντα υπάρχουν. Και ζούνε πολλοί που βίωσαν τα γεγονότα από μέσα και μπορούν να καταθέσουν τη μαρτυρία τους.
Το ΚΚΕ, μέσω της νεολαίας του, έκανε τότε ό,τι μπορούσε για να καταγγείλει την εξέγερση ως προβοκατόρικη και να την εμποδίσει. Διαβάζουμε στο περιβόητο φύλλο Νο 8 της Πανσπουδαστικής, του οργάνου του κόμματος στη φοιτητική νεολαία, τον Φεβρουάριο του 1974:
«Σαν υπεύθυνη Συντονιστ. Επιτρ. Αγώνα του Πολυτεχνείου καταγγέλλουμε... τις αφηνιασμένες προσπάθειες της χουντικής ΚΥΠ και των πληρωμένων πραχτόρων της να διαστρέψουν… την πορεία και το περιεχόμενό της. Καταγγέλλουμε τη προσχεδιασμένη εισβολή στο χώρο του Πολ/χνείου την Τετάρτη, 14 του Νοέμβρη, 350 περίπου οργανωμένων πραχτόρων της ΚΥΠ, σύμφωνα με το προβοκατόρικο σχέδιο των Ρουφογάλη-Καραγιαννόπουλου, με βάση τις εντολές του παραμερισμένου τώρα τέως πρωτοδικτάτορα Παπαδόπουλου και της αμερικανικής CIA...
 Το σχέδιο όμως των Ρουφογάλη, Καραγιαννόπουλου, Παπαδόπουλου, CIA απέτυχε παταγωδώς. Το οργανωμένο φοιτητικό μας κίνημα… απομόνωσε και συνέτριψε τους προβοκάτορες. Η επίθεση του συρφετού των χαφιέδων και των ψευτοεπαναστατών που σαν τα κοράκια πολιορκούν χρόνια τώρα να διαβρώσουν τις αντιδικτατορικές, φοιτητικές ιδιαίτερα, δυνάμεις (όχι χωρίς επιτυχία πρέπει να ομολογήσουμε εκεί όπου η απειρία, ο ανυπόμονος υπερενθουσιασμός και ο κάλπικος υπερεπαναστατισμός τούς ανοίγουν διάπλατα τις πόρτες), βρήκε αντιμέτωπο το σπουδαστικό κόσμο...». 
Να διευκρινίσουμε πως η αναφερόμενη «προσχεδιασμένη εισβολή στο χώρο του Πολ/χνείου την Τετάρτη, 14 του Νοέμβρη, 350 περίπου οργανωμένων πραχτόρων της ΚΥΠ», που καταγγέλλουν οι Κνίτες, αποτέλεσε το έναυσμα της κατάληψης του Πολυτεχνείου από τους φοιτητές που ήλθαν σε πορεία από το Χημείο στο Πολυτεχνείο. 
Τριακόσιοι πενήντα πράκτορες ξεκίνησαν την εξέγερση κατά το ΚΚΕ! 
Έκτοτε, το ΚΚΕ προσπαθεί με διάφορα επιχειρήματα να αμφισβητήσει και να στρογγυλέψει τις επονείδιστες θέσεις του, κάποτε ακόμα και την ύπαρξη του συγκεκριμένου φύλου της εφημερίδας. 
Ωστόσο, τρία χρόνια μετά, στις αποφάσεις της 4ης Ολομέλειας της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ, τον Ιούλιο του 1976, στην Έκθεση και συμπεράσματα για τα γεγονότα του Νοέμβρη 1973 (Εκδόσεις Οδηγητής, Αθήνα 1983), διαβάζουμε σχετικά:
 «…τονιζόταν, και μάλιστα έντονα (πράγμα που γενικά ήταν σωστό), ότι θα έπρεπε να αποφευχθούν οι περιπτώσεις ξεκομμένων ενεργειών του φοιτητικού κινήματος – και ειδικά με τη μορφή κατάληψης κτιρίων… Τονιζόταν (σωστά): “όχι απρογραμμάτιστες ενέργειες, όχι καταλήψεις....”…η κατάληψη (του Πολυτεχνείου) αποτέλεσε αιφνιδιασμό για τις καθοδηγήσεις του Κόμματος και της ΚΝΕ. (...) μια επικίνδυνη περιπλοκή στην ανάπτυξη της αντιχουντικής πάλης. Η σκέψη τους ήταν κυρίως να πάρουν μέτρα για την άμεση απαγκίστρωση των φοιτητών από το Πολυτεχνείο...»… 
«Το Γραφείο του Κεντρικού Συμβουλίου της ΚΝΕ έμαθε τα γεγονότα σχεδόν τυχαία την Πέμπτη το πρωί…. Πρώτη του εκτίμηση ήταν ότι τα γεγονότα αποτελούν ανεύθυνη, ως ένα βαθμό, ενέργεια, έξω από τη γραμμή της οργάνωσης...» «.. εκτιμήθηκε ότι πρόκειται για μια ανεύθυνη και βιαστική κίνηση με έντονο το αριστερίστικο στοιχείο, που ήταν, ως ένα βαθμό, έξω από τη γραμμή της οργάνωσης, η οποία εκείνο τον καιρό, γενικά ήταν κατά των καταλήψεων...».

Κυριακή 15 Νοεμβρίου 2020

"Φιλοσοφικό ημερολόγιο κλεισούρας"! (Η’ - Απ' τον Καρνεάδη στον Καραϊσκάκη, ένα τσιγάρο δρόμος!)

   

Θα εξαντλήσω και σήμερα τα χρονικά περιθώρια που μου δίνει για βολτούλα ο κωδικός 6. Διασχίζω το άδειο και ήσυχο Κολωνάκι. 
Οδός Καρνεάδου. Ήταν Σχολάρχης στην πλατωνική Ακαδημία της Αθήνας περί τα μέσα του 2ου π.Χ. αιώνα. Εδώ να πούμε πως η Ακαδημία, 100 περίπου χρόνια μετά το θάνατο του ιδρυτή της, ουσιαστικά είχε ασπαστεί τον Σκεπτικισμό. 
Θυμάστε που το λέγαμε χθες? Οι Σκεπτικιστές απέφευγαν μέχρι υπερβολής ακόμα και τις αυτονόητες κρίσεις. Σου έλεγαν π.χ. ότι το να είσαι κουτσός μπορεί να μην είναι κακό, γιατί αν γίνει πόλεμος δεν θα στρατευτείς, άρα δεν θα κινδυνεύσει η ζωή σου...
Κάπου είχα διαβάσει πως το 155 π.Χ. οι Αθηναίοι έστειλαν στην τότε ανερχόμενη παγκόσμια δύναμη, τη Ρώμη, μια διπλωματική αντιπροσωπεία. Σε αυτή συμμετείχε και ο Καρνεάδης. Ο οποίος δεν έχασε την ευκαιρία να δώσει δυο διαδοχικές ημερήσιες διαλέξεις στον ρωμαίκό λαό. 
Και για να τους δείξει πως όλα είναι σχετικά και πως υπάρχουν ισχυρά επιχειρήματα για κάθε άποψη, έκανε το εξής. Την πρώτη μέρα αγόρευσε υπέρ της δικαιοσύνης. Αλλά τη δεύτερη ανέπτυξε την εντελώς αντίθετη άποψη. Αυτό όμως μπέρδεψε τους Ρωμαίους, που δεν είχαν συνηθίσει ακόμα τις λεπτές φιλοσοφικές διακρίσεις. Κι από τότε οι Έλληνες έβγαλαν κακό όνομα στη Ρώμη. Τους θεωρούσαν διπρόσωπους και ψεύτες, που τη μια μέρα λένε το άλφα και την επόμενη το ωμέγα...
Το μεσημέρι πρέπει κάτι να φτιάξω να φάω. Αλλά σκυλοβαριέμαι. Τι λέτε? Αν φάω τα μακαρόνια όπως είναι στο πακέτο, σαν κριτσίνια, θα μου κάτσουν στο στομάχι? 
Αποφασίζω εκτός από Σκεπτικιστής να γίνω και Κυνικός. Στην ίδια θέση με μένα είχε βρεθεί κι ο Διογένης. Βαριόταν να τηγανίζει καλαμαράκια και τα έτρωγε ωμά. Κάποιοι λένε πως έτσι έφαγε κι ένα χταπόδι και έσκασε!
Τώρα που το καλοσκέφτομαι έχω αρκετές ομοιότητες με τον Διογένη τον Κυνικό. Είμαι κι εγώ αντικαταναλωτικός, αποφεύγω τη δημοσιότητα και τις τιμές, ζω πολύ λιτά. Και στα μπουρδέλα διδάχθηκα πως δεν έχει καμία διαφορά ανάμεσα στο δωρεάν και σ' αυτό που αγοράζεται...
Αλλά ο καλός ο κυνικός στο θάνατο φαίνεται. Τον αντιμετωπίζει με χαμόγελο, χιούμορ, ίσως και ειρωνεία. Ούτε μυξοκλαίει σαν γυναικούλα, ούτε προσπαθεί να αφήσει βαρύγδουπες παρακαταθήκες. Λέει στους άλλους, π.χ., κάτι σαν ... "άντε, καλά κλάματα τώρα"! Και τους κλείνει το ματάκι.
Κατά τη γνώμη μου, ο μεγαλύτερος κυνικός φιλόσοφος όλων των εποχών δεν ήταν ο Διογένης αλλά ο Καραϊσκάκης. Κι ας μην το ήξερε ούτε ο ίδιος. 
Και ποια ήταν η τελευταία κουβέντα του Γιώργαρου στα παλλικάρια του που έκλαιγαν γοερά? "Τώρα, γλύψτε μου τον μπούτζον!".
Αυτό είπε και πέθανε ο "θεός"...

Παρασκευή 13 Νοεμβρίου 2020

"Φιλοσοφικό ημερολόγιο κλεισούρας"! (Z’ - Πέρδεται ο ουρανός?)

 
Λέγαμε χθες για τους Πυθαγόρειους που απέφευγαν τα κουκιά σαν ο διάολος το λιβάνι. Και προσπαθήσαμε να δώσουμε κάποιες εξηγήσεις. Αλλά ένας φίλος μού τηλεφώνησε αργά το βράδυ και μου είπε μια άλλη εκδοχή. Πως η κατανάλωση κουκιών προκαλεί αέρια γι' αυτό πολλοί τα αποφεύγουν!
Και τότε θυμήθηκα πως το κλάσιμο είχε απασχολήσει τους σοφούς από τα αρχαιότατα χρόνια. Στη Θήβα γύρω στο 300 π.Χ. ζούσε ο Μητροκλής που αντιμετώπιζε ένα πρόβλημα. Κάθε φορά που ετοιμαζόταν να μιλήσει μπροστά σε κοινό, μάλλον απ' το άγχος του, άρχιζε να πέρδεται! 
Το θέμα ήταν καθαρά ψυχολογικό και τη λύση-γιατρειά τη βρήκε ένας ξακουστός κυνικός φιλόσοφος, ο Κράτης ο Θηβαίος. Που του είπε το εξής απλό: "οι πορδές είναι αέρας κοπανιστός. Αξίζει τον κόπο να σκας για αέρα κοπανιστό?". Αυτή και μόνο η κουβέντα ξεμπλόκαρε τον Μητροκλή και το ξεπέρασε...
Αλλά έχουμε και συνέχεια... Όλοι ξέρουμε πως ο Αριστοφάνης σατίριζε τον Σωκράτη, παρουσιάζοντάς τον σαν τσαρλατάνο σοφιστή. Στις "Νεφέλες" φέρεται ο Σωκράτης να δίνει μια βαρυσήμαντη επιστημονική εξήγηση του φυσικού φαινομένου της βροντής. Και είπε πως ουσιαστικά η βροντή είναι το κλάσιμο του ουρανού. Αφού μια τόσο δα ανθρώπινη κοιλίτσα βγάζει τόσο θόρυβο, φαντάσου τι ήχο κάνει ο τεράστιος ουράνιος θόλος!
Τελικά οι φιλόσοφοι μάς έμαθαν πως αέρας κοπανιστός δεν είναι μόνο αυτό που βγαίνει απ' το κάτω άκρο του σώματος, αλλά κι απ' το πάνω...
Κατά τ' άλλα, το λοκ-ντάουν νομίζω πως πρέπει να μας κάνει οπαδούς του Σκεπτικισμού. Τι έλεγαν οι αρχαίοι Σκεπτικοί φιλόσοφοι? Πως όλα είναι σχετικά. Και γι' αυτό δεν πρέπει να προβαίνουμε σε κρίσεις πριν ολοκληρωθεί ο κύκλος. 
Π.χ. πώς να πω εγώ ό,τι με έβλαψε η κλεισούρα, όταν έχω ήδη μάθει να μαγειρεύω δέκα νέα φαγητά, έχω διαβάσει καμιά εικοσαριά βιβλία, απαλλάχθηκα από πολλές τοξικές παρουσίες, έκατσα επιτέλους στο μπαλκονάκι μου, αγνάντεψα τη θέα, άρχισα να χτίζω κάποια αυτογνωσία και αυτοβελτίωση? 
Από δω και πέρα θα είμαι περισσότερο επιφυλακτικός σε όλα. Δεν υπάρχει τίποτα απόλυτο. Όπως έλεγε κι ο Ηράκλειτος, ο γάιδαρος προτιμάει τ' άχυρα απ' το χρυσάφι, και το γουρούνι κάνει το μπάνιο του στη λάσπη...

Πέμπτη 12 Νοεμβρίου 2020

"Φιλοσοφικό ημερολόγιο κλεισούρας"! (ΣΤ’ - Εμείς οι σοφοί έχουμε τραγικό τέλος!)

Ευτυχώς αυτές τις μέρες της κλεισούρας έχουμε και βλέπουμε αθλητικά και ποδόσφαιρο. Δεν σταμάτησαν οι αγώνες όπως την άνοιξη. Κάθομαι τόσες ώρες στα συνδρομητικά κανάλια, που φοβάμαι μην αφήσω το πνεύμα μου μεταξύ κόρνερ και φάουλ!
Αλλά κάπως έτσι δεν την πάτησε κι ο Θαλής ο Μιλήσιος? Μπορεί να ήταν ένας απ' τους μεγαλύτερους σοφούς της αρχαιότητας, αλλά πάνω απ' όλα ήταν φανατικός φίλαθλος. Και αυτό τον έφαγε τελικά. 
Εκείνη την εποχή οι αγώνες, κυρίως ατομικά αθλήματα, δίνονταν το κατακαλόκαιρο. Οι θερμοκρασίες ήταν υψηλές, ο καημένος ο Θαλής ήταν πια γέρος, τον έψηνε ο ήλιος, πεινούσε και διψούσε, αλλά δεν αποφάσιζε να σηκωθεί απ' τις κερκίδες. Μη χάσει καμιά φάση. Κι έτσι έχασε τη ζωή του...
Την τελευταία μέρα πριν το λοκ-ντάουν πήγα και κουρεύτηκα εντελώς γουλί. Μιλάμε τρόμαξα με τον εαυτό μου! Στον καθρέφτη είδα έναν άλλον άνθρωπο. 
Και μέχρι να μεγαλώσουν λίγο οι τρίχες, δεν πολυπάω στην εξοχή. Φοβάμαι μην έχω το τέλος του Αισχύλου. Αυτός ο καημένος, σε μεγάλη ηλικία πλέον, ήταν εντελώς καραφλός. Ένας αετός σήκωσε μια χελώνα και έψαχνε βράχο να την πετάξει ώστε να σπάσει το καβούκι και να τη φάει. Από ψηλά είδε την καράφλα του Αισχύλου, την πέρασε για μυτερό βράχο, αμόλησε τη χελώνα και πάρ' τον κάτω τον ποιητή. 
Τελικά η ζωή δεν τον αδίκησε. Μόνο ένας μεγάλος τραγικός ποιητής θα μπορούσε να έχει έναν τόσο τραγικό θάνατο. Κι ας λένε μερικοί πως ήταν κωμικός...
Καθώς γράφω αυτό το ποστάκι, έτσι στο ξεκούδουνο, φέρνω στο μυαλό μου και τον Πυθαγόρα. Που δεν ήθελε με τίποτα να φάει ή να πατήσει κουκιά. Κάποιοι έλεγαν πως το έκανε από σεβασμό. Κι άλλοι από αποστροφή. Αλλά γιατί ένας σοφός να αποστρέφεται τα συμπαθητικά κουκάκια?
Υπάρχουν σχετικά δύο εκδοχές. Σύμφωνα με την πρώτη, τα κουκιά μοιάζουν με τα γεννητικά όργανα. Άλλωστε, στην τότε δημοτική γλώσσα, "κύαμος" σήμαινε "όρχις"! Και οι πυθαγόρειοι ήταν πολύ εγκρατείς και συνειδητά αγάμητοι.
Κατά τη δεύτερη εκδοχή, το μήνυμα ήταν πολιτικό. Κύαμος ονομαζόταν και η ψήφος εκλογής των αρχόντων. Ακόμα και σήμερα λέμε τις ψήφους "κουκιά". Αλλά οι πυθαγόρειοι ήταν φανατικοί εχθροί της δημοκρατίας. Άρα απεχθάνονταν τις ψήφους και τα κουκιά.

Τετάρτη 11 Νοεμβρίου 2020

"Φιλοσοφικό ημερολόγιο κλεισούρας"! (Ε’ - Γάλα κατευθείαν απ' το ρωγόβυζο!)

Όπως λέγαμε χθες, το βασικό στοιχείο της ανθρώπινης ιδιοσυγκρασίας είναι ο ναρκισσισμός που ξεπετάγεται παντού και πάντα με ποικίλες μορφές, κυρίως εξιδανικευμένες.
Οι θρησκείες και οι φιλοσοφίες, ως ανθρώπινα δημιουργήματα, είναι βαθειά ναρκισσιστικές. Ουσιαστικά είναι καθρέφτες που αντανακλάται ο δικός μας τελειοποιημένος εαυτός. 
Βάζουν πολύ ψηλά τον πήχη, αποθεώνοντας τον αφηρημένο (και άρα ανύπαρκτο άνθρωπο) και εκμηδενίζοντας τον συγκεκριμένο-πραγματικό άνθρωπο. Ποιος από μας μπορεί να φτάσει στα ύψη της τελειότητας που απαιτεί π.χ. ο στωικισμός ή ο χριστιανισμός?
Λένε πως πρώτος σοφιστής ήταν ο πολυμήχανος Οδυσσέας. Το βρίσκω πολύ λογικό. 
Λένε ακόμα πως πρώτος φιλόσοφος ήταν ένα τερατόμορφο και αδηφάγο θηλυκό. Η Σφίγγα που διατύπωνε γρίφους και κατασπάραζε όσους δεν γνώριζαν να απαντήσουν. Μήπως αυτό δεν κάνει μεταφορικά και η φιλοσοφία? Και κάθε φορά που ο Άνθρωπος βρίσκει τη λύση, εκείνη "αυτοκτονεί"! Γιατί η γνώση σκοτώνει την άγνοια...
Χθες έλεγα σε έναν φίλο πως θα ήθελα να ήμουν Επιμενίδης. Αυτός ο αρχαίος φιλόσοφος που κοιμήθηκε σε μια σπηλιά και ξύπνησε μετά από 57 χρόνια και όλα είχαν αλλάξει γύρω του. Αλλά έχει κι αυτό τα ρίσκα του. Ποιος από μας ξέρει πως σε 60 χρόνια δεν θα είναι χειρότερη η κατάσταση? 
Οπότε ας ήμαστε αισιόδοξοι. Ας μιμηθούμε όχι τον κλαψομούνη, σκοτεινό και μισάνθρωπο Ηράκλειτο. Αλλά τον γελαδερό Δημόκριτο. Αυτός γέλαγε συνέχεια. Και ξέρετε γιατί? Γιατί είχε αγγίξει την "αλήθεια"! Έδωσε μια καθαρά υλιστική ερμηνεία του σύμπαντος και της ζωής και ησύχασε. Ούτε σε θεούς πίστευε, ούτε σε δαίμονες, τελώνια, ξωτικά, νεράιδες, καλικάντζαρους και παγανά.
Ο Δημόκριτος δεν φοβόταν τον θάνατο. Κι όσο δεν φοβάσαι το θάνατο εκείνος δεν έρχεται. "Μόνο οι ανόητοι θέλουν να ζήσουν ως τα γεράματα", έλεγε. Και με κάτι τέτοια κατάφερε να ζήσει ως τα 109 του!
Και μια και μιλάμε για μακροζωία, διάβασα κάπου την εξής "συνταγή" του Πρόδικου, που πρέπει να 'ζησε γύρω στα 450 π.Χ. "Το γάλα είναι άριστη τροφή, αρκεί να το παίρνεις κατευθείαν απ' τις ρώγες του μαστού"! 
Σίγουρα εκείνοι οι άνθρωποι κάτι ήξεραν που εμείς τώρα αγνοούμε...

Τρίτη 10 Νοεμβρίου 2020

"Φιλοσοφικό ημερολόγιο κλεισούρας"! (Δ’ - Φοβόμαστε τον θάνατο από ναρκισσισμό!)

Εδώ κι εννιά μήνες ακούμε συνέχεια αριθμούς... Τόσα κρούσματα, τόσοι νεκροί, τόσοι διασωληνωμένοι. Αριθμοί, αριθμοί, αριθμοί... Και πού είναι ο άνθρωπος?
Ο Σενέκας κάποτε είπε... απ' τη στιγμή που οι κίνδυνοι είναι πάντα γύρω σου, θα ΄ρθει κι η στιγμή που θα σε αγγίξουν. 
Άλλος θα κολλήσει τον ιό, άλλος θα χάσει τη δουλίτσα του, άλλος θα χρεοκοπήσει, άλλος θα πάθει νευρικό κλονισμό. Όλοι χαμένοι θα είμαστε τελικά...
Εντάξει, απ΄τη στιγμή που γεννιόμαστε ο θάνατος είναι μονίμως δίπλα μας. Κι όσο μεγαλώνουμε ολοένα πλησιάζει. Πλάκα δεν έχει?
Οι θρησκείες προσπαθούν να μας καλλιεργήσουν την πίστη πως ο θάνατος είναι μια ψευδαίσθηση. Και πως αν δεχθούμε την ύπαρξη μέλλουσας και αιώνιας ζωής θα μπορέσουμε να τον διαχειριστούμε καλύτερα. Πρέπει δηλαδή να αυτοπαραμυθιαστούμε. 
Νομίζω πως τα πράγματα γίνονται πιο απλά και πιο εύκολα αν αποδεχτούμε τον θάνατο ως την κατεξοχήν πραγματικότητα της ύπαρξής μας. 
Γενικά, δεν πρέπει να το πολυρίχνουμε στη μεταφυσική. Είναι ανωριμότητα να προσπαθούμε να βρούμε μια αρχική αιτία κι έναν τελικό σκοπό στην ύπαρξη. Γιατί απλά αυτά δεν υπάρχουν. Είμαστε μικρά σκουληκάκια σε μια μικρή πετρούλα στην άκρη του σύμπαντος. Αυτό και τίποτα παραπάνω. 
Αλλά μας πιάνει ο ναρκισσισμός και γουστάρουμε να πιστεύουμε πως είμαστε "παιδιά του Θεού", πως μπορούμε να "θεωθούμε" να γίνουμε "αθάνατοι" κι άλλες τέτοιες ανόητες ματαιοδοξίες...
Πολλοί θεωρούν μειονέκτημα του δυτικού ανθρώπου το ότι βιώνει την απουσία νοήματος στη ζωή του. Μα αυτό δεν είναι κακό. Είναι πολύ καλό. Γιατί η ζωή μας δεν έχει κανένα απολύτως αντικειμενικό νόημα. Έχει μόνο υποκειμενικό νόημα. Το νόημα που εμείς θα δώσουμε στη ζωή μας. 
Αλλά κι αυτό είναι παρηγορητικό ψεύδος. Μια παγίδα του ναρκισσισμού μας. Να νιώσουμε σπουδαίοι, χρήσιμοι, σημαντικοί. Κι ίσως μέσω της υστεροφημίας μας να κατακτήσουμε την πολυπόθητη "αθανασία". Τι μικρότητες κι ανοησίες...
Ο φιλόσοφος Χέγκελ πέθανε όχι από κορονοϊό αλλά από επιδημία χολέρας. Και τα τελευταία του λόγια ήταν... "Ένας μόνο με καταλάβαινε στη ζωή μου... Αλλά μάλλον λάθος... ούτε κι αυτός με καταλάβαινε!".
Φυσικά εννοούσε τον εαυτό του. Άντε βρες άκρη...

Δευτέρα 9 Νοεμβρίου 2020

"Φιλοσοφικό ημερολόγιο κλεισούρας"! (Γ’ - Σοφία είναι η απόλυτη άγνοια!)

 
Χθες λέγαμε πως η φιλοσοφία μας μαθαίνει να πεθαίνουμε με ψυχραιμία κι αξιοπρέπεια. Όταν έρθει εκείνη  ώρα, να κάνουμε το αποφασιστικό βήμα πεπεισμένοι "πώς έτσι πρέπει". Γιατί ο θάνατος είναι ένας φυσικός νόμος που εξυπηρετεί τη μεγαλύτερη φυσική αναγκαιότητα. Να το πούμε και λίγο κυνικά: η γη δεν μας χωράει όλους. Πρέπει να φεύγουν οι παλιοί και να παίρνουν σειρά οι νεότεροι...
Τον Σωκράτη, όπως έχω ξαναπεί, δεν τον πολυγουστάρω. Γιατί υπονόμευε συστηματικά το δημοκρατικό πολίτευμα. Και οι πιο διάσημοι μαθητές του, που ασχολήθηκαν με την πολιτική, ήταν ο ένας χειρότερος απ’ τον άλλον. Ο Κριτίας κι ο Χαρμίδης υπήρξαν τύραννοι, ενώ ο πολύς Αλκιβιάδης πρόδοσε την πατρίδα του υπηρετώντας τους δύο μεγαλύτερους εχθρούς της, την Περσία και τη Σπάρτη. Να τους χαίρεται...
Όσο για τον θάνατό του, ειλικρινά δεν πιστεύω την εκδοχή του Πλάτωνα. Πως δήθεν μπορούσε να αποδράσει αλλά προτίμησε να πεθάνει τιμώντας τους νόμους της Αθήνας. Μα εδώ δεν σεβάστηκε το πολίτευμα της πόλης του, οι νόμοι της τον μάραναν;
Εκείνο όμως που μου αρέσει στον Σωκράτη είναι που καταρρίπτει τις βεβαιότητες. Κάθεται και συζητάει με τις ώρες π.χ. τι είναι Δικαιοσύνη, για να καταλήξει στο συμπέρασμα πως δεν ξέρουμε. Και έτσι θεωρείται ο μεγαλύτερος φιλόσοφος επειδή ήταν σίγουρος μόνο για την άγνοιά του. 
Αλλά ήταν μια άγνοια συνειδητοποιημένη. Όχι αγχωτική. Ουσιατικά έλεγε πως δεν ξέρω τίποτα όχι γιατί δεν έχω μυαλό να σκεφτώ ή δασκάλους να με διδάξουν, αλλά γιατί αυτό που λέμε γνώση δεν υπάρχει! Και πως να ξέρεις κάτι που δεν υπάρχει;
Ας δούμε τώρα με δυο λόγια πώς αντιμετώπιζε ο Σωκράτης τον θάνατο. Έλεγε πως δύο πράγματα μπορεί να ακολουθούν τον θάνατο. Είτε η πλήρης εκμηδένιση. Είτε η μετάβαση σε μια άλλη ζωή. 
Αν ισχύει το πρώτο, τότε θα μοιάζει με έναν ατέλειωτο ύπνο χωρίς όνειρα. Δεν το λες και άσχημο. Αν ισχύει το δεύτερο, τότε θα βρεθούμε σε έναν τόπο που θα συναντήσουμε όλους τους παλιούς φίλους κα συγγενείς μας. Και όλα τα διάσημα πρόσωπα που θέλαμε να γνωρίσουμε στη ζωή μας. Οπότε, πάλι κερδισμένοι θα είμαστε. Με απλά λόγια μάς λέει... σταματείστε άνθρωποι να αγωνιάτε για κάτι που μόνο ευχάριστο είναι!
Η αποθέωση της σωκρατικής άγνοιας είναι αυτό που είπε λίγο μετά τη δίκη του... "Δεν ξέρω ποιο είναι καλύτερο, ο θάνατος ή η ζωή". Ναι! Ένας σοφός ούτε γι’ αυτό δεν είναι βέβαιος! Και τότε ποιος το ξέρει Σωκράτη μου; "Μόνο ο Θεός!", απαντά. Κι επειδή υπονοεί πως Θεός δεν υπάρχει... άρα κανένας δεν το ξέρει! Οπότε φτάνουμε πάλι στην απόλυτη άγνοια! Αυτό είναι σοφία...
Σχεδόν το ίδιο έλεγε κι ο Θαλής. Ότι δεν υπάρχει διαφορά στη ζωή και στο θάνατο. "Και τότε γιατί δεν πεθαίνεις;", τον ρώτησε κάποιος εξυπνάκιας. "Ευκολάκι ρε φίλε! Αφού δεν υπάρχει διαφορά λέμε!"...

Κυριακή 8 Νοεμβρίου 2020

"Φιλοσοφικό ημερολόγιο κλεισούρας"! (Β’ - Θάνατε, είσαι ένα τίποτα!)

Λέγαμε χθες πως ο φόβος του θανάτου γεννά θρησκείες και φιλοσοφίες. 
Αλλά κάθομαι κι αναρωτιέμαι. Τι ακριβώς φοβάμαι στο θάνατο; Μήπως την πλήρη εξαφάνισή μου? Σιγά τώρα μην χάσει η Βενετιά βελόνι. Μήπως μια ενεδεχόμενη αυστηρή μελλοντική κρίση. Μα δεν πιστεύω σε μεταθανάτιες κολάσεις και παραδείσους. Μήπως φοβάμαι ένα επώδυνο και βασανιστικό τέλος; Αυτό σίγουρα ισχύει. Αλλά μπορεί και να φοβάμαι πως ο θάνατος θα με βρει πριν προλάβω να ξεζουμίξω απόλυτα τη ζωή. Σκέφτομαι όμως και το εξής. Μήπως είναι μεγάλη μαλακία να μας απασχολούν όλ’ αυτά αντί να κοιτάμε πως θα περάσουμε καλύτερα τη μέρα μας;
Όλα αυτά δεν θα με απασχολούσαν αν ήμουν πραγματικά σοφός, ή έστω φιλόσοφος. Γιατί η φιλοσοφία διδάσκει πως να αντιμετωπίζουμε τον θάνατο ως το συνηθέστερο φυσικό φαινόμενο. Με απλότητα, ψυχραιμία και ηρεμία. Η φιλοσοφία είναι προπαρασκευή του θανάτου. Να μπορέσουμε να τον κοιτάξουμε κατάματα και να του πούμε... "ένα τίποτα είσαι"!
Όποιος ξέρει να πεθαίνει, ξέρει και να ζει. Και το εξηγώ λογικά. Το πεπερασμένο της ζωής μας είναι το ισχυρότερο κίνητρο για να προσπαθούμε κάθε μέρα να περνάμε όσο το δυνατόν καλύτερα. Για φανταστείτε να ήμασταν αθάνατοι και να το ξέραμε. Σίγουρα η ζωή μας θα έχανε μεγάλο ποσοστό της γλύκας της. Θα γινόταν μια ρουτίνα. Μην σας πως και αγγαρεία.
Θα το πω κι αλλιώς. Αν καταφέρουμε να μην σκάμε για τον θάνατο, είναι δυνατόν να σκάσουμε με οτιδήποτε άλλο; Αν δεν σε φοβήσει το λιοντάρι, θα σε φοβήσει το ποντίκι; Οπότε νικώντας το θάνατο νικάμε κι όλους τους φόβους και τις αγωνίες μας. Και ελευθερωνόμαστε κυριολεκτικά. Γι’ αυτό το σημείο του θανάτου είναι κομβικό στη ζωή μας. 
Προσωπικά θα νιώσω ευλογημένως αν πεθάνω: α) χωρίς οδυνηρό τρόπο και β) χωρίς να αφήσω πίσω μου εξαρτημένα άτομα που θα δυσκολευτούν να επιβιώσουν δίχως την παρουσία μου...
Και κλείνουμε για σήμερα με ένα ιστορικό ανέκδοτο. Στην αρχαία Αίγυπτο, στα πλουσιόσπιτα, μετά από ένα λαμπρό γεύμα, ο οιοδεσπότης συνηθιζε να μεταφέρει στην αίθουσα κάτι που να θυμίζει τον θάνατο. Π.χ. έναν ανθρώπινο σκελετό. 
Αυτό ήταν αρκετό για να προβληματίσει τους πάντες. Κι όλοι το έριχναν στη φιλοσοφία, κι ας κατέληγαν σε εντελώς αντίθετα συμπεράσματα. Π.χ. ο ένας το ερμήνευε πως "η ζωή είναι μικρή, οπότε εδώ ό,τι φάμε ό,τι πιούμε κι ό,τι αρπάξει ο κώλος μας". Ενώ ο άλλος διαπίστωνε πως όλες οι υλικές απολαύσεις είναι μάταιες, αφού σε λίγο όλοι θα καταλήξουμε ένα μάτσο κοκκαλάκια...
Διαλέγετε και παίρνετε...

Σάββατο 7 Νοεμβρίου 2020

"Φιλοσοφικό ημερολόγιο κλεισούρας"! (Α’ - Παραλίγω να γίνω άθεος ιερέας!)

 
Πάλι στο μαύρο έκατσε η μπίλια! Τον Μάρτιο δεν μπόρεσα να γιορτάσω τα γενεθλιάκια μου όπως θα γούσταρα λόγω λοκ-ντάουν. Και τώρα δεν θα γιορτάσω ούτε την ονομαστική μου γιορτή! Το λες και γκαντεμιά. Αλλά κάπως έτσι αυξάνονται κι οι καταθέσεις των Ελλήνων στις τράπεζες. Με τα μαγαζιά ανοιχτά ξεπαραδιαζόμαστε κανονικότατα...
Όμως δεν θα το αφήσω να με πάρει από κάτω. Όπως δεν το άφησα και την άνοιξη, που άνοιγε ο καιρός κι έβγαζε η γης χορτάρι. Αλλά τώρα είμαι πιο έμπειρος και προετοιμασμένος. Όσες μέρες και ώρες κάτσω σπίτι να κλωσάω, δεν θα πετάξω το χρόνο μου στις σάχλες, στα κουτσομπολιά και στα ξεκατινιάσματα του φέις. Αντιθέτως, θα επωφεληθώ της ευκαιρίας για να γίνω καλύτερος άνθρωπος. Θα το ρίξω στον διαλογισμό, στην αυτογνωσία, στην αυτοβελτίωση και στη φιλοσοφία. 
Και σκέφτομαι κάθε μέρα να σας γράφω κι από ένα μικρό κειμενάκι με τους απλοϊκούς φιλοσοφικούς μου στοχασμούς. Γιατί τα πιο βαθυστόχαστα θα τα κρατήσω για τον εαυτό μου. Σας μιλάω ειλικρινά και μην με παρεξηγήσετε γι’ αυτό...
Πρέπει να ξέρουμε πως η φιλοσοφία δεν είναι αυτή η ακαταλαβίστικη μπουρδολογία που μας μάθαιναν στο σχολείο. Φιλοσοφία είναι αυτό που μπορεί να καταλάβει και ο πιο ολιγογράμματος άνθρωπος. Που επίσης μαθαίνει φιλοσοφία μέσα απ’ τις λαϊκές παροιμίες και τα παραμύθια...
Σήμερα θα ξεκινήσουμε με μια γενική διαπίστωση: τις θρησκείες και τις φιλοσοφίες, καθαρά ανθρώπινα δημιουργήματα, τις γεννάει ο φόβος του θανάτου. Και η προσπάθεια των ανθρώπων να ελέγξουν και αντιμετωπίσουν αυτόν τον φόβο δημιουργεί θρησκευτικά και φιλοσοφικά συστήματα. Τόσο απλά...
Και κλείνω με ένα ψιλοάσχετο ανέκδοτο απ’ την προσωπική μου ζωή. Πριν δέκα χρόνια είχα κολλητό έναν αρχιμανδρίτη που με πίεζε να γίνω παπάς. 
"Θα γίνεις ιδανικός ιερέας!", μου έλεγε, "το μόνο πρόβλημα είναι πως δεν πιστεύεις στον Θεό"! 
"Αυτό μην σε απασχολεί", του απάντησα. "Την ώρα της δουλειάς θα πιστεύω"...

Τρίτη 3 Νοεμβρίου 2020

Με τον Θρύλο στην Ευρώπη (ΣΤ' - Μαύρη είν' η νύχτα στα βουνά;)

 
Απόψε ο Θρύλος παίζει στη βόρεια Αγγλία, στο βροχερό Μάντσεστερ, με τη "Σίτι". Τώρα μιλάμε για μια απ' τις μεγαλύτερες ομάδες της Ευρώπης. Πιστεύω πως δεν έχουμε πολλές ελπίδες, οπότε μπορούμε να απολαύσουμε το θέαμα χαλαρότερα.
Ο σημερινός αγώνας μου έφερε στο νου ένα επίσης άνισο ματσάκι, που είχε δώσει στο μακρινό 1934 η Εθνική Ελλάδος με την Ιταλία του Μουσολίνι. 
Τότε η Μπενίτο φιλοδοξούσε να κάνει τη χώρα του παγκόσμια δύναμη και να επανασυστήσει τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Δεν ήθελε να χάνει πουθενά. Ούτε στο ποδόσφαιρο εννοείται. Εκεί τα είχε καταφέρει καλύτερα, γιατί η Ιταλία λίγο πριν τον Πόλεμο ήταν η ισχυρότερη ομάδα της Ευρώπης...
Τότε, τερματοφύλακας της Εθνικής μας ήταν ο γάβρος Αχιλλέας Γραμματικόπουλος. Παιδί της αλάνας, Πειραιώτης σε όλα του, έμαθε μπάλα στην πλατεία Αλεξάνδρας και άφησε εποχή στον Ολυμπιακό. Θαμώνας της Λυρικής Σκηνής, με καλλιτεχνικά ενδιαφέροντα και καλλίφωνος.
Ήταν η εποχή που ο Θρύλος πανηγύριζε τα πρώτα του πρωταθλήματα και ο ύμνος της ομάδας έλεγε «παλικάρια διαλεχτά της νίκης παιδιά, δύναμη τέχνη, ατσάλι καρδιά, ένα, δύο, τρία γκολ παντού πανικός, Θρίαμβος, νίκη, Ολυμπιακός».
Ο αγώνας δόθηκε στο Μιλάνο. Η Εθνική από την Πάτρα με το βαπόρι πήγε στο Πρίντεζι και μετά με το τρένο Μπάρι, Μπολόνια, Μιλάνο.  Γεμάτο το Σαν Σίρο. Δεν έπεφτε καρφίτσα. Την ώρα που τα παιδιά μας ετοιμάζονταν στα αποδυτήρια να βγουν για το παιχνίδι, ο Αχιλλέας κάνει έτσι και βλέπει τους Ιταλούς παίκτες να ετοιμάζονται. Αμάν κάτι σώματα. 
Αλλά ο Πειραιώτης δεν μάσησε. «Μάνα τους έκανε αυτούς, μάνα μάς γέννησε κι εμάς. Εμπρός όλοι μαζί». Κι αρχίζει να τραγουδάει το «μαύρη είν' η νύχτα στα βουνά». Οι Ιταλοί τα χάσανε.  Σου λέει "πάει, λάλησαν οι Έλληνες".
Όταν οι παίχτες μας βγήκαν στο γήπεδο, ο Κουράντης ως αρχηγός τούς λέει «πάνω το χέρι, ρε». Δηλαδή τους κάλεσε να χαιρετήσουν φασιστικά τον Μουσολίνι που ήταν στην εξέδρα. Δεν ξέρω αν όλοι υπάκουσαν, δεν βρήκα τη σχετική πληροφορία. Αλλά το 1934 ο Μουσολίνι και ο Χίτλερ ήταν οι μεγάλοι σταρ της Ευρώπης και όχι τα "τέρατα" όπως μας τα παρουσιάζει η σύγχρονη ιστοριογραφία. 
Για την ιστορία να πούμε πως στον αγώνα η Ιταλία κέρδισε μόνο 4-0! Και λέω "μόνο" γιατί οι προβλέψεις έκαναν λόγο για ... δεκαρού!