"Ημερολόγιο λιποταξίας" (37) - Στη Σμύρνη δεν έχουν τύχη οι ξανθιές!

Ώρες ατέλειωτες περπατάω στις λεωφόρους και στα στενοσόκακα της Σμύρνης.

Είναι η τρίτη σε μέγεθος πόλη της Τουρκίας και θα μπορούσες να την πεις "πολύ ακατάστατη".

Η παραλία έχει μια μυρωδιά πολύ χειρότερη απ’ το λιμάνι του Πειραιά. Και τα διώροφα και τριώροφα νεοκλασικά που βλέπουμε στις παλιές φωτογραφίες έχουν αντικατασταθεί από οχταώροφες πολυκατοικίες.

Εδώ κάνει περισσότερο ζέστη απ’ την Κωνσταντινούπολη. Κι έχουν έρθει πολλοί μετανάστες απ’ την Ανατολή φέρνοντας μαζί τους το Ισλάμ, τις μαντίλες, τα πολλά τζαμιά.

Στα περίχωρα βλέπεις αγελάδες να βόσκουν σε λιβάδια που παρεμβάλλονται μεταξύ πολυκατοικιών. Πολλά τρακτέρ να κινούνται στις λεωφόρους και σακιά με αλεύρι στις άκρες των δρόμων...

Σ’ ένα τουριστικό οδηγό διαβάζω πως εδώ γεννήθηκε ο Αριστοτέλης! Και πως μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο οι Έλληνες κατέλαβαν τη Σμύρνη με την ανοχή του Άγγλου πρωθυπουργού Λόυδ Τζωρτζ. Αλλά οι Τούρκοι την ανέκτησαν και μια μεγάλη πυρκαγιά κατέστρεψε το κέντρο της πόλης. Στο σημείο που άρχισε η φωτιά σήμερα βρίσκεται το Πολιτιστικό Πάρκο.

Στις αρχές του 20ού αιώνα σύμβολο της Σμύρνης ήταν ένα τεράστιο ρολόι πάνω σ’ έναν καταπληκτικό πύργο. Ήταν το δώρο του Γερμανού Κάιζερ στον Σουλτάνο Αβδούλ Χαμίτ για τη συμπλήρωση 25 ετών βασιλείας. Ο Αβδούλ, όπως πολλοί Οθωμανοί Σουλτάνοι, είχαν μια εμμονή με το χρόνο. Γι’ αυτό και το ρολόι αυτό συμβόλιζε ό,τι αντιπαθούσε περισσότερο ο Κεμάλ: την τρέλα των Σουλτάνων!

Γύρω στα 1850 άρχιζε μια φάση έντονης οικονομικής παγκοσμιοποίησης. Δεκάδες χιλιάδες πολίτες του ελληνικού κράτους μεταναστεύουν σε μεγάλα οθωμανικά κέντρα όπως το Μοναστήρι, η Σμύρνη, η Αλεξάνδρεια. Οι Έλληνες αυτοί μεταδίδουν στους ντόπιους Ρωμιούς το μικρόβιο της "εθνικής ιδέας"! Είναι η αρχή της καταστροφής τους...

Γύρω στα 1870 η Σμύρνη ήταν η πιο κοσμοπολίτικη και πολυπολιτισμική πόλη του κόσμου. Ήταν όλα τουρλού-τουρλού. Έβλεπες τα πάντα. Από παριζιάνικο φράκο μέχρι περσική κελεμπία, τουρμπάνι εμίρη, λονδρέζικο ναυτικό πηλήκιο, κόκκινο φέσι Αρμένιου, ασάλευτους δερβίσιδες με το τσιμπούκι στο στόμα, Έλληνες, Εβραίους, τουρκάλες με κελεμπίες να περνούν τους δρόμους σα φαντάσματα με το βλέμμα ριγμένο στη γη. Μολυβένιους τρούλους, λυγερούς μιναρέδες, άπειρους κήπους...

Σε μια αναφορά του Αυστριακού πρέσβη διαβάζω μια προφητική εκτίμηση: "Τούτη η πόλη δε φοβάται τίποτα άλλο εκτός από σεισμό κι από φωτιά"!

Οι ντόπιοι, αν κατάλαβα καλά, προτιμούν τις μελαχρινές. Οι ξανθιές δεν έχουν πέραση. Η ανατολίτικη αισθητική είναι πολύ διαφορετική απ’ τη δυτική. Έρχεται στο μυαλό μου ένα παλιό σμυρναίικο τραγουδάκι:

Άσπρη ξανθή επέρασε

με τόσες ομορφάδες

και δε γυρίσαν να τη δουν

ούτε οι δουλευτάδες!

Πέρασε κι η μελαχρινή

με τόσες μαυριλάδες,

το Μπεζεστένι σείστηκε

με τσι πραματευτάδες!