Πέμπτη 29 Οκτωβρίου 2015

"Ημερολόγιο λιποταξίας" (68) - Οι Πόντιοι πλήρωσαν ακριβά τους τυχοδιωκτισμούς Χρύσανθου και Βενιζέλου!

Η Τραπεζούντα στους ρωμαϊκούς χρόνους, αλλά και μεταγενέστερα, ήταν μεγάλο εμπορικό σταυροδρόμι. 
Τέσσερις δρόμοι πέρναγαν, που ένωναν Ανατολή και Δύση, Βορρά και Νότο. Ο ένας έφτανε ως την Κίνα και τις Ινδίες, ο άλλος στον Καύκασο, ο τρίτος στη Μεσόγειο μέσω του Ταύρου κι ο τέταρτος στη Συρία μέσω του Ευφράτη.
Η παρακμή άρχισε τον 19ο αιώνα με τη μεγάλη σιδηροδρομική γραμμή Βοσπόρου-Άγκυρας-Ερζερούμ-Βαγδάτης-Βασόρας. Κι ολοκληρώθηκε το 1923 με την ανταλλαγή των πληθυσμών, οπότε εγκατέλειψε την πόλη το δυναμικότερο στοιχείο της, οι Αρμένηδες κι οι Ρωμιοί, ακολουθούμενοι κι απ’ τους άλλους δυτικούς τραπεζικούς και εμπορικούς οίκους...
Το τουρκικό κράτος προσπάθησε να αναγεννήσει την Τραπεζούντα φτιάχνοντας νέο μεγάλο λιμάνι και σύγχρονα δημόσια κτίρια, αλλά η παλιά αίγλη της μάλλον χάθηκε οριστικά.
Βέβαια, η Τραπεζούντα είναι ξακουστή και για άλλους λόγους. Περιβόητο είναι το αγελαδινό της βούτυρο, τα περιζήτητα καπνά της, πλούσια σε νικοτίνη, το καλής ποιότητας τσάι της αλλά και τα φουντούκια, που τα συναντάμε σχεδόν σ’ όλα τα ποντιακά παράλια.
Παλιότερα η φουντουκοπαραγωγή παραλίγο να εξαλειφθεί. Ένα ζωύφιο κατέστρεφε τα πολύτιμα δέντρα, αλλά οι θεοσεβείς Τούρκοι έδειχναν απαράμιλλη ανοχή: "Ζωάκια του Αλλάχ είναι κι αυτά, κάτι πρέπει να φάνε για να ζήσουν!". Σύντομα όμως κατάλαβαν τον κίνδυνο κι άρχισαν να τα εξολοθρεύουν με ειδικά δραστικά παρασιτοκτόνα...
Ανεβαίνω τον περίφημο Φαιό Λόφο, Μποζ Τεπέ στα τούρκικα. Εδώ ήταν η περίφημη Μονή της Παναγίας Θεοσκεπάστου, με το ναό της λαξευμένο στο βράχο, που πλέον έχει ερειπωθεί. 
Σε τούτο το λόφο ήταν χτισμένα και τα θερινά παλάτια των Αυτοκρατόρων της Τραπεζούντας, με υπέροχη θέα προς τη θάλασσα και την πολιτεία.
Εδώ στους ρωμαϊκούς χρόνους λατρευόταν ο περσικός θεός Μίθρας, πολιούχος της πόλης. Υπήρχε χτισμένος ναός και βωμός δίπλα στο σπήλαιο, σήμα κατατεθέν του ανατολίτη Θεού. Μην ξεχνάτε τη στενή σχέση Μίθρα και Ιησού. Τα Χριστούγεννα μεταφέρθηκαν τη μέρα της εορτής του Μίθρα, κι το φτηνό πανδοχείο που γεννήθηκε ο Ιησούς μετατράπηκε σε σπήλαιο, στα πρότυπα του περσικού θεού. Άλλωστε, ο αυτοκράτορας και "άγιος" Κωνσταντίνος ήταν λάτρης και αρχιερέας του Μίθρα...
Σε τούτο το λόφο στρατοπέδευσαν κι οι Μύριοι του Ξενοφώντα, καταληστεύοντας τους γύρω πληθυσμούς μέχρι να βρουν πλοία να γυρίσουν στην Ελλάδα...
Στη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, 1916-1918, η πόλη βρέθηκε υπό ρωσική κατοχή. Το πόσο δεινοπάθησαν οι οθωμανοί κάτοικοί της δεν περιγράφεται. 
Στη Διάσκεψη του Παρισιού το 1918 οι Ρωμιοί του Πόντου, εκπροσωπούμενοι απ’ τον μητροπολίτη Τραπεζούντας Χρύσανθο, πίεζαν για τη δημιουργία ανεξάρτητου Ποντιακού Κράτους. 
Ο Βενιζέλος αρχικά είχε αποδεχθεί την ενσωμάτωση του Πόντου στο Μεγάλο Αρμενικό Κράτος. Στη συνέχεια έπεσε η πρόταση δημιουργίας Αρμενο-ποντιακής Συνομοσπονδίας, στα πλαίσια της οποίας οι Ρωμιοί Πόντιοι θα έχαιραν αυτονομίας. 
Αγνοήθηκε παντελώς η μουσουλμανική πλειοψηφία της περιοχής. Έτσι, έδωσαν τη μεγάλη ευκαιρία στον Κεμάλ να εμφανιστεί ως προστάτης των μουσουλμάνων του Πόντου κι ολόκληρης της Ανατολής, να τους συσπειρώσει δίπλα του και να δώσει τον υπέρ πάντων αγώνα με τα γνωστά αποτελέσματα.
Τελικά, είναι νόμος: η καλλιέργεια του εθνικιστικού και θρησκευτικού φανατισμού γυρνάει μπούμερανγκ στους εμπνευστές του. 
Μόνο που "τη νύφη" δεν την πλήρωσαν οι Βενιζέλοι και οι Χρύσανθοι, αλλά οι εκατοντάδες χιλιάδες χριστιανοί του Πόντου...

Δεν υπάρχουν σχόλια: