Κυριακή 4 Ιουνίου 2017

Γιατί είμαι (ή δεν είμαι) Μαρξιστής! (ΙΔ’ - Η ουτοπία κάνει και καλό!)

Σύμφωνα με την κλασική μαρξιστική αντίληψη, η αλλοτρίωση δεν συνιστά μια πάγια κατάσταση. Είναι προϊόν της ατομικής ιδιοκτησίας, της εξαρτημένης εργασίας και της εμπορευματοποίησής της. Και μπορεί να ξεπεραστεί πλήρως μέσα απ’ την επαναστατική ανατροπή του καπιταλισμού.
Κατά καιρούς έγιναν αξιόλογες προσπάθειες να δοθεί ένας επαρκής ορισμός της "αλλοτρίωσης".
Ο Μαρξ δανείζεται την έννοια από τον Χέγκελ και τον Φόυρμπαχ. Τη μεταμορφώνει και τη χρησιμοποιεί για να περιγράψει το φαινόμενο όπου το προϊόν της εργασίας δεν ανήκει στον παραγωγό του αλλά γίνεται εμπόρευμα. 
Μέσα από τη διαδικασία αυτή ο άνθρωπος "αποπροσωποποιείται", δεν αυτοπραγματώνεται ως εργαζόμενος, γίνεται "μέσο παραγωγής"...
Οι μαρξιστές συμφωνούν πως στο σοσιαλισμό, το προστάδιο του κομμουνισμού, η αλλοτρίωση δεν εξαφανίζεται ως εκ θαύματος. 
Οι εμπορευματικές σχέσεις κι ο νόμος της αξίας διατηρούνται καθώς και το Κράτος, που είναι η βασική αιτία της πολιτικής αλλοτρίωσης.
Το μεγάλο όμως πρόβλημα της μαρξιστικής σκέψης, σε πρακτικό κυρίως επίπεδο, είναι το τι θα γίνει στο στάδιο του Κομμουνισμού. Τονίζω το "σε πρακτικό επίπεδο" γιατί καλές οι ανούσιες θεωρητικολογίες αλλά μόνο με τα λόγια δουλίτσα δεν γίνεται.
Κατ’ αρχήν να ξεκαθαρίσουμε πως για να εξαλειφθεί πλήρως ένα φαινόμενο δεν αρκεί απλά να εξαφανιστούν οι αντικειμενικές του ρίζες. Η νοοτροπία και συνείδηση των ανθρώπων δεν ακολουθεί κατά πόδας την υλική βάση. Σκεφτείτε μόνο πως αν και ζούμε στην εποχή της γενετικής και της νευροβιολογίας, το 90% των ανθρώπων πιστεύουν στην ύπαρξη της ψυχής...
Το έχουμε ξαναπεί: το μεγαλύτερο μειονέκτημα της μαρξιστικής θεωρίας είναι η "πίστη" της. Δηλαδή η δογματική εμμονή στη λειτουργία κοινωνικών αυτοματισμών. Τα βλέπει όλα σαν εξίσωση: "Η ατομική ιδιοκτησία γεννά κάθε μορφή αλλοτρίωσης. Η κατάργησή της συνεπάγεται άρση κάθε αλλοτρίωσης"! Αμ δε...
Ας μην είμαστε ουτοπιστές. Ο ιδεώδης ανθρώπινος τύπος της κομμουνιστικής εποχής δεν υπήρξε ποτέ ούτε πρόκειται να υπάρξει. Αλλά αυτό δεν σημαίνει πως πρέπει και να τα ισοπεδώσουμε όλα. 
Ας υπάρχει κάποιο "υψηλό ιδανικό" , ένα τέλειο πρότυπο, κι ας παλεύουμε να το προσεγγίσουμε. Καλό θα μας κάνει...

Δεν υπάρχουν σχόλια: